Krąg Lutosławskiego

Szwajcarski dyrygent i kompozytor, ur. w 1883 r. w Vevey, zmarły w 1969 r. w Genewie. Studiował w Genewie, Paryżu, Monachium i Berlinie; wśród jego nauczycieli dyrygentury byli Felix Mottl i Arthur Nikisch. Dzięki Igorowi Strawińskiemu został kierownikiem muzycznym Baletów Rosyjskich Diagilewa, z którymi współpracował w latach 1918-23. W 1918 r. powołał do życia Orkiestrę Szwajcarii Romańskiej w Genewie, którą prowadził przez pół wieku. Zyskał sławę jako znakomity wykonawca dzieł współczesnych, zwłaszcza Debussy'ego i Strawińskiego; dokonał prawykonań szeregu jego dzieł, m.in. Historii żołnierza, Pulcinelli, Lisa, Wesela i Mszy, a także Trójgraniastego kapelusza Manuela de Falli.

Ernest Ansermet wykonał także po raz pierwszy jeden z utworów Witolda Lutosławskiego - Postludium I. W pierwotnym zamyśle kompozytora miał powstać obszerny cykl "utworów koncertowych", a tytuł Postludia miał wyrażać (jak sugeruje Tadeusz Kaczyński) pożegnanie z odchodzącym w przeszłość, jak wówczas odczuwano, medium - orkiestrą symfoniczną. Nieco inaczej wyjaśnia go sam kompozytor: "Pierwszy z utworów wykończyłem w 1963 roku i zadedykowałem Międzynarodowemu Czerwonemu Krzyżowi w Genewie, aby [...] mógł stanowić zakończenie programu uroczystego obchodu stulecia jej istnienia. Wiąże się z tym tytuł Postludium, który nadałem również dwóm pozostałym. Tytuł ten pasuje do nich choćby z tego powodu, że są to ostatnie moje kompozycje, jakie napisałem w całkowicie niealeatorycznej konwencji."

Była to realizacja pierwszego zamówienia, jakie Witold Lutosławski otrzymał zza granicy - zaproszenie do napisania okolicznościowych utworów otrzymali wówczas także Benjamin Britten, Frank Martin i Dymitr Szostakowicz. Ich prawykonanie (Szostakowicz nie napisał utworu) odbyło się 1 września 1963 roku w czasie uroczystego otwarcia kongresu jubileuszowego Czerwonego Krzyża, wykonała je pod batutą Ernesta Ansermeta Orkiestra Szwajcarii Romańskiej. Lutosławski nie był obecny na koncercie.

Jest absolwentką Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Filii w Białymstoku oraz Podyplomowych Studiów Muzealniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Od początku pracy zawodowej jest związana z kulturą: przez długie lata jako pracownik Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Łomży, a po reformie administracyjnej kraju – samorządu powiatu łomżyńskiego. Została wyróżniona odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, jest finalistką plebiscytu Regionalnego Tygodnika Kontakty „Kobieta Roku 2011”. Od roku 2008 Anna Archacka jest dyrektorem Muzeum Przyrody w Drozdowie, mieszczącego się w dworze Lutosławskich.

Do jej najważniejszych dokonań należy renowacja Muzeum, która przywróciła dworowi Lutosławskich i jego otoczeniu dawną świetność. (Dotychczas zrealizowano trzy projekty z udziałem środków europejskich). Jednym z jej priorytetów, którego się podjęła, jest upowszechnianie dorobku kompozytorskiego Witolda Lutosławskiego oraz wkładu poszczególnych przedstawicieli rodziny Lutosławskich w rozwój polskiej kultury, nauki i gospodarki. Celowi temu służą m. in. cykle „Koncerty kameralne w Dworze Lutosławskich” oraz „Witold Lutosławski – wielki Polak, wielki artysta” z udziałem znanych muzyków, warsztaty i koncerty wykładowców i studentów polskich uczelni muzycznych, a także popisy uczniów szkół muzycznych. Osobę i dokonania kompozytora i jego rodziny przybliżają również konferencje popularnonaukowe, m. in. „Sofia Casanova Lutosławska – hiszpańska pisarka, Polka z wyboru” oraz „Portret rodzinny Witolda Lutosławskiego”.

Promocja młodych talentów i otwarcie Muzeum na współpracę ze środowiskiem twórczym, naukowym i oświatowym uczyniły z tej placówki znaczące centrum kulturalne, działające w oparciu o tradycje miejsca. Działania Muzeum zmierzają ku temu, by samo Drozdowo jak i Ziemia Łomżyńska kojarzone były z postacią wielkiego kompozytora i jego rodzinnymi korzeniami.

Anna Archacka jest pełna podziwu dla Witolda Lutosławskiego: „To wielki artysta, który był wielkim człowiekiem. Potrafił dzielić się z innymi nie tylko talentem, wspierał i wspomagał potrzebujących, ale zawsze czynił to po cichu, bez rozgłosu. Chylę czoła.”

30 sierpnia 2013 r. w Drozdowie Anna Archacka została uhonorowana Medalem Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Andrzej Bauer (ur. 1962) — wiolonczelista i pedagog, wykonawca i popularyzator muzyki Witolda Lutosławskiego, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.

W Łodzi ukończył studia pod kierunkiem Kazimierza Michalika, a uzupełniał je pracując m.in. z André Navarrą, Milošem Sadlo oraz Danielem Szafranem. Jako stypendysta Witolda Lutosławskiego odbył dwuletnie studia w Londynie, w klasie Williama Pleetha.

„Wpływ Witolda Lutosławskiego na moje życie był ogromny”, wspomina Andrzej Bauer, „zaczęło się od przypadku. Witold Lutosławski obejrzał mój recital telewizyjny. (…) Wydarzenia, które nastąpiły po tym recitalu, wydawały mi się bajką: zaproszenie na Śmiałą do domu kompozytora, możliwość zagrania przed mistrzem jego Grave, pierwsze cenne uwagi i pierwsze wspólne spotkania na estradzie – Koncert wiolonczelowy pod batutą kompozytora na Akademii Muzycznej w Warszawie”.

Dla firmy NAXOS Andrzej Bauer z towarzyszeniem Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach pod batutą Antoniego Wita zarejestrował Koncert wiolonczelowy Witolda Lutosławskiego. W cyklu Lutosławski. Opera Omnia (CD Accord / NFM Wrocław) ukazało się jego nagranie Grave (wraz z Janem Krzysztofem Broją).

Wraz z zaprzyjaźnionymi muzykami Andrzej Bauer wykonuje również opracowania utworów Witolda Lutosławskiego. Razem z Leszkiem Możdżerem oraz m.bunio.s w roku 2004 wiolonczelista był inicjatorem projektu Lutosphere, z Agatą Zubel i Cezarym Duchnowskim interpretuje przeboje Lutosławskiego pisane pod pseudonimem Derwid (projekt EL-Derwid. Plamy na Słońcu). W roku 2013 wraz z grupą Kwadrofonik i Cezarym Duchnowskim przedstawił kameralną wersję Koncertu wiolonczelowego oraz koncertował z grupą Lutosławski Collective.

W latach 2003-2006 Andrzej Bauer był wiceprezesem, a od 2018 jest prezesem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego. Był pomysłodawcą i dyrektorem artystycznym pierwszych dwóch edycji festiwalu muzyki Witolda Lutosławskiego Łańcuch (2004-2005). W roku 2013 otrzymał Medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Maria Bilińska-Riegerowa (1911- 1969) – pianistka i pedagog. Zadebiutowała jako 13-latka, grając w rodzinnym Rzeszowie, w roku 1924, Koncert c-moll Mozarta. Studiowała u Edwarda Steuremanna i Zbigniewa Drzewieckiego. Uczestniczyła w III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina i otrzymała dyplom honorowy. W ocenie wielu "należała do najznakomitszych polskich pianistek, niezasłużenie pozostając w cieniu". "Chopin był jej »chlebem powszednim«, którym nie wahała się dzielić z bliźnimi nawet za okupacji, na konspiracyjnych koncertach w Krakowie i Warszawie" – wspomina jej syn, Stefan Rieger.

W okresie powojennym (1945-1969) Maria Bilińska-Riegerowa była pedagogiem PWSM w Krakowie, od r. 1964 prowadziła własną klasę fortepianu. "Uczyła nas niechęci do fałszu i pozoru, efekciarstwa, płytkości i łatwizny, a zamiłowania do piękna i czystości intencji" – wspominał jeden z uczniów. Nieskłonna do kompromisów z władzą "ludową", nie mogła wyjeżdżać za granicę i koncertowała wyłącznie w kraju, występując w większości polskich miast u boku czołowych dyrygentów. Po raz pierwszy w Polsce wykonała III Koncert fortepianowy Beli Bartóka (1950), otrzymując entuzjastyczne recenzje. Dokonała licznych nagrań radiowych, z których przetrwało niewiele: uratowane nagrania utworów Chopina, Schuberta, Szymanowskiego, Fielda i Debussy'ego wypełniły jedną płytę CD, wydaną w r. 1995. Wraz z mężem, również cenionym pianistą i pedagogiem, Adamem Riegerem, przygotowała do wydania w PWM liczne utwory fortepianowe.

26 stycznia 1948 roku w Krakowie, na koncercie Państwowego Wydawnictwa Muzycznego, Maria Bilińska-Riegerowa dokonała prawykonania pierwszej z Dwóch Etiud Witolda Lutosławskiego, skomponowanych w roku 1941. (Pierwsze wykonanie radiowe odbyło się w maju 1947 roku w Radiu Holenderskim).

Robert Black (1950-1993) – amerykański dyrygent, pianista i kompozytor, gorący propagator muzyki współczesnej. Założyciel zespołów muzyki nowej: New York New Music Ensemble w r. 1975 i Prism Chamber Orchestra w r. 1983, od 1978 r. członek Speculum Musicae.

Dokonał setek prawykonań utworów współczesnych, wiele z nich nagrał. Występował i nagrywał również w Polsce (Warszawa, Katowice). Jako pianista nie stronił od repertuaru tradycyjnego. Jego nagranie utworów Franciszka Liszta zostało nominowane przez Akademię Franciszka Liszta w Budapeszcie do Grand Prix du Disque. Wykonywał koncerty Mozarta, prowadząc orkiestrę od fortepianu.

1 grudnia 1988 r. z zespołem Speculum Musicae Robert Black poprowadził prawykonanie utworu Przeźrocza na zespół kameralny Witolda Lutosławskiego. Kompozycja została zadedykowana Elliotowi Carterowi z okazji jego 80. urodzin.

Felicja Blumental (1908-1991) polska pianistka. Studiowała w Konserwatorium Warszawskim u Zbigniewa Drzewieckiego, a także u Stefana Askenazego i Józefa Turczyńskiego. Brała udział w III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w r. 1937. W 1942 roku wyemigrowała do Brazylii, koncertowała odnosząc wielkie sukcesy w Ameryce Południowej i USA. Po wojnie wróciła do Europy. Była szczególnie ceniona za interpretacje Chopina i Mozarta, wykonywała i nagrywała także liczne zapomniane dzieła na fortepian solo, kameralne i z orkiestrą. Dokonała prawykonań szeregu napisanych dla niej utworów, m.in. V Koncertu Heitora Villi-Lobosa i Partity na klawesyn Krzysztof Pendereckiego. Była gorliwą propagatorką muzyki polskiej. Od 1999 roku odbywają się w Tel Avivie festiwale jej imienia.

W 1978 r. na prośbę artystki Witold Lutosławski opracował na fortepian z orkiestrą swoje Wariacje na temat Paganiniego. Prawykonanie tej wersji utworu odbyło się w Miami 18 listopada 1979 roku, grała Felicja Blumental, której partytura jest dedykowana, z orkiestrą Filharmoniczną Florydy pod dyrekcją Briana Priestmana.

Charles Bodman Rae (ur. 1955) — angielski kompozytor, pianista, dyrygent i muzykolog, aktualnie profesor w Elder Conservatorium of Music na Uniwersytecie w Adelajdzie, badacz twórczości Witolda Lutosławskiego.

Studiował kompozycję i dyrygenturę w Oxfordzie i Cambridge. Fascynacja muzyką Witolda Lutosławskiego przyniosła pomysł na studia w warszawskiej Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (1981-1983). Intensywny kontakt z Lutosławskim oraz studia nad jego kompozycjami zaowocowały po kilkunastu latach doktoratem o jego technice kompozytorskiej (Pitch Organization in the Music of Witold Lutosławski since 1979, Uniwersytet w Leeds, 1992). W 1994 roku drukiem ukazała się monografia twórczości Lutosławskiego autorstwa Rae The Music of Lutosławski (Londyn, 1994; wydanie polskie w tłumaczeniu Stanisława Krupowicza jako Muzyka Lutosławskiego, Warszawa 1996). Rae jest ponadto autorem hasła o kompozytorze w angielskiej encyklopedii muzycznej The New Grove Dictionary of Music and Musician oraz kilku artykułów poświęconych jego twórczości.

W rozmowie z Grzegorzem Michalskim o swoich relacjach z Lutosławskim mówił: „Oczywiście był mistrzem, ale ja nie szukałem w nim mistrza. Łączyły nas bardzo serdeczne relacje, w ten sam sposób odnosił się także do moich bliskich: mojej żony, siostry, rodziców. Grałem mu moje nowe utwory, o których później dyskutowaliśmy. Było dla mnie zaszczytem mieć przyjaciela w tak wielkim człowieku”.

W 2004 roku z okazji dziesiątej rocznicy śmierci autora Muzyka żałobnej Rae skomponował II Kwartet smyczkowy.

Za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze w roku 2005 otrzymał Medal im. Witolda Lutosławskiego, a w styczniu 2013 roku medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Gabriela Bogusławska, z d. Zamoyska (ur. 1945) — żona Marcina Bogusławskiego, pasierba Witolda Lutosławskiego. W czasie pobytu w Oslo działała aktywnie w Polsko-Norweskim Towarzystwie Kulturalnym „Kultura”. Organizowała wraz z mężem m. in. koncerty, prelekcje i występy polskich artystów oraz pomoc medyczną dla rodaków w Polsce.

Witold Lutosławski wraz żoną często odwiedzał państwa Bogusławskich w Norwegii, a ich trzy córki – Sandrę, Agatę i Matyldę – traktował jak swoje wnuczki.

Gabriela Bogusławska wspomina w rozmowie z Grzegorzem Michalskim: „Na początku Witkowie mieszkali u nas, jak przyjeżdżali do Oslo. Po paru latach stwierdzili, że ponieważ my jesteśmy ich jedyną rodziną, to wiadomo, że będą chcieli nadal przyjeżdżać, i wobec tego muszą mieć swoje miejsce, bo jednak Witek nie był w stanie u nas pracować. Nie było po prostu tyle miejsca, żeby mógł się wyizolować. Wtedy kupili sobie mały domek, w którym było cichutko, spokojnie.”

Opowiada także o niecodziennych zainteresowaniach i uzdolnieniach Lutosławskiego: „Jak dziewczynki były starsze, to Witek lubił chodzić z nimi na zakupy, bo on się świetnie znał na damskiej modzie. A kiedy dziewczynki były na zakupach z teściową, to potem był obowiązkowy pokaz mody — musiały się przebierać i pokazywać Witkowi, a on komentował, co jest dobre, co mu się podoba, a co nie. Zresztą teściowa sama nigdy sobie nic nie kupowała, zawsze Witek musiał być przy tym i jej pomagał. On się na tym rzeczywiście dobrze znał. Dostawałam przepiękne rzeczy od teściowej i zawsze pojawiał się komentarz: »Wiesz, kto wybierał«. Moje córki ubierały się w zupełnie inne rzeczy, a mimo to Witek świetnie potrafił powiedzieć, co do czego pasuje. Bardzo to lubił…”.

Gabriela Bogusławska podziwia małżeństwo państwa Lutosławskich: „To była para tak niesamowicie ze sobą związana, że trudno chyba drugą taką znaleźć. To była naprawdę jedność.”

24 stycznia 2013 r. podczas uroczystości rocznicowych na Zamku Królewskim w Warszawie Marcin i Gabriela Bogusławscy zostali uhonorowani Medalem Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Marcin Bogusławski (ur. 1937) — syn Danuty Lutosławskiej z pierwszego małżeństwa z architektem Janem Bogusławskim, pasierb Witolda Lutosławskiego. Po studiach architektury w Warszawie osiadł w Oslo. Zaprojektował szereg reprezentacyjnych budowli Norwegii, m. in. kościoły w Drammen i Larvik, należał do zespołów, które stworzyły projekty hali olimpijskiej w Lillehamer i głównej siedziby Statoil.

Witold Lutosławski tak opowiadał o nim Irinie Nikolskiej: „Marcin miał siedem lat, kiedy w naszym domu się pojawił jako mój »przyszywany« syn i byłem tym właśnie, który go wychowywał razem z Danusią. Po niej to jest najbliższy mi człowiek, najbliższa rodzina. Ponieważ od dwudziestu lat mieszka w Oslo, zdecydowaliśmy się urządzić sobie jakąś egzystencję w Oslo również. No i tam bywamy czasem nawet po parę miesięcy. Marcin namówił mnie również, żeby kupić taką chatkę pod Oslo. Jest to dawna chatka jakiegoś farmera, bardzo pięknie położona, nad wodą i lasem, na skalistym terenie, bardzo pięknym. Tam zdarza się nam spędzać miesiąc lub dwa, przeważnie na wiosnę. Marcin ma trzy córki. Środkowa jest moją chrzestną córką. To Agatka, która specjalnie mnie wzrusza, bo z charakteru jest podobna do Danusi. One rzeczywiście się wspaniale rozumieją. I mogę powiedzieć, że jest to bardzo mi bliska osoba.”

Marcin Bogusławski wspomina swego ojczyma: „Był człowiekiem jednorodnym, niebywale konsekwentnym, a jednocześnie wielkim polskim patriotą, przykładem rzadko spotykanym, jeśli chodzi o postawę w życiu rodzinnym i obywatelskim.”
Podziwia go za wiele rzeczy, także za jego wyjątkowy stosunek do pracy: „Witek miał pewną cechę, której naprawdę wszyscy powinni mu zazdrościć: warsztat pracy. Mówię i o warsztacie pracy kompozytorskiej, i o każdej innej, którą wykonywał. Był tak precyzyjny, usystematyzowany, że przy jego ogromnej energii życiowej i pracowitości we wszystkim, co robił, osiągał powalające rezultaty. Nie był człowiekiem, który działał pośpiesznie. Do wszystkich zagadnień podchodził ze skrupulatnością i nie robił dwa razy jednej rzeczy. Jak skończył, to wiedział, co już ma zrobione, i od tej trampoliny odbijał się wyżej.” Mimo tej cechy, która z czasem zrodziła pewnego rodzaju pedanterię, Lutosławski potrafił też zaskakiwać. Marcin Bogusławski wspomina: „Pamiętam, jak kiedyś kompletnie mnie zaszokował i bardzo mi zaimponował. W Oslo kończył pisanie swojej ostatniej symfonii. Wtedy zadzwonił i powiedział: »Wiesz, skończyłem – przyjedź, pójdziemy na obiad«. Przyjechałem z żoną, córeczkami, wybieraliśmy się do restauracji na obiad i Witek, wychodząc, powiedział: »Wiesz, Marcin, że w ostatniej chwili zmieniłem cały finał tej symfonii«. Przecież przy takiej systematyczności można by w pewnym momencie zacząć pracować rutynowo, a on jednak, pracując, potrafił świeżość spojrzenia zachować do samego końca.”

24 stycznia 2013 r. podczas uroczystości rocznicowych na Zamku Królewskim w Warszawie Marcin i Gabriela Bogusławscy zostali uhonorowani Medalem Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Nadia Boulanger (1887-1979), francuska kompozytorka, pedagog, dyrygentka, pianistka i organistka. Uczennica m.in. Gabriela Fauré, swymi wykonaniami przyczyniła się do rozpowszechnienia jego Requiem. Zasłynęła jako charyzmatyczny pedagog, ucząc setki kompozytorów z całego świata w uczelniach Paryża i w Konserwatorium Amerykańskim w Fontainebleau. Do grona jej uczniów należało kilkudziesięciu polskich kompozytorów kilku pokoleń.

Po ukończeniu studiów w Warszawie Witold Lutosławski miał nadzieję, że będzie mógł kontynuować naukę kompozycji pod kierunkiem Nadii Boulanger, lecz służba wojskowa, a następnie mobilizacja do wojska przed wybuchem wojny uniemożliwiły te plany.

Kompozytor wspomina w rozmowie z Zofią Owińską: „Ja nigdy nie byłem jej uczniem, ale miałem szczęście poznać ją w 1946 roku, kiedy przyjechałem do Paryża i regularnie przychodziłem na tak zwane środy – to był dzień, kiedy ona przyjmowała gości. Byłem wtedy w Paryżu przez trzy miesiące (…). Podczas tych wizyt między mną a Nadią Boulanger nawiązała się prawdziwa przyjaźń. Okazywała mi wiele ciepła i zainteresowania. Mam kilka jej listów, bardzo dla mnie cennych. Zawsze przychodziła na wszystkie wykonania moich utworów w Paryżu i do końca życia zachowała to bardzo życzliwe zainteresowania dla mnie”.

Witold Lutosławski zadedykował Nadii Boulanger z okazji jej siedemdziesiątych urodzin cztery z Pięciu pieśni do słów Iłłakowiczówny, był też jednym z gości uroczystości urodzinowej kompozytorki, obchodzonej w alpejskiej posiadłości Igora Markiewicza. Główną muzyczną atrakcją wieczoru było wykonanie zabawnej okolicznościowej kantaty napisanej przez Jeana Françaix.

Pierre Boulez (1925–2015) – francuski kompozytor i dyrygent, uczeń Messiaena i Leibowitza, współtwórca serializmu, jeden z czołowych przedstawicieli powojennej awangardy. Swoją twórczością kompozytorską, pracami teoretycznym i działalnością dyrygencką wywarł ogromny wpływ na kierunek rozwoju muzyki jego czasów. Jako dyrygent występujący z czołowymi orkiestrami świata przyczynił się do upowszechnienia twórczości współczesnej oraz „klasyków XX wieku”, zasłynął też jako interpretator dzieł Wagnera i Mahlera. Jest założycielem Institut de Recherche et de Coordination Acoustique/Musique (IRCAM), którym kierował do r. 1991.

15 października 1966 roku pod dyrekcją Pierre’a Bouleza odbyło się w Hamburgu prawykonanie (tylko II cz.) II Symfonii Witolda Lutosławskiego. Grała Orkiestra Symfoniczna Radia Północnoniemieckiego, które zamówiło utwór z okazji 100. koncertu z serii „Das Neue Werk”, poświęconej muzyce współczesnej. Kompozytor, przeciążony obowiązkami, zdążył ukończyć na czas tylko drugą, główną część dzieła – Direct. (Prawykonanie całej symfonii poprowadził Witold Lutosławski w następnym roku w Katowicach).

Lutosławski nie był w pełni zadowolony z interpretacji Bouleza, jednak koncert wspominał z satysfakcją, żałując, że „żywo reagującej publiczności” przedstawił „tylko część utworu, jego torso, nie mogąc dać właściwego pojęcia o całym zamierzeniu”.

Michał Bristiger (1921-2016) — muzykolog, profesor w Instytucie Sztuki PAN, doktor honoris causa Uniwersytetu w Palermo, członek-korespondent American Musicological Society, redaktor honorowy pisma Res Facta Nova, redaktor naczelny pisma De Musica.

Nekrolog Witolda Lutosławskiego napisany przez Michała Bristigera w 1994 roku należy do jednych z najczęściej przywoływanych tekstów o kompozytorze. Czytamy w nim m.in.: „Jego odejście odczuliśmy jako ból osobisty, a było ono sejsmicznym drgnieniem całej naszej kultury. Świat dźwięków – powiadają – jest ulotny w czasie, w przestrzeni i w historii, jakże więc to się dzieje z muzyką Witolda Lutosławskiego, iż odczuwamy ją jako opokę muzyczną w tej burzliwej historii muzyki naszego stulecia? Była Jego ekspresją osobistą, a zarazem należy do materii duchowej Polaków. Lutosławski exegit monumentum całej naszej kulturze. Że był polskim kompozytorem to za mało powiedzieć. Kompozytorzy biorą często materiał rodzimy do swych własnych kompozycji. Z Witoldem Lutosławskim stało się po pewnym czasie przeciwnie. Po czasie naszego początkowego obcowania z Jego muzyką, w czasie jej panowania. To, co było w niej indywidualne, tak przeniknęło nas wszystkich, tak przepoiło naszą wrażliwość muzyczną – świadomie czy naturalnie – iż cechy Jego stylu zaczęły się utożsamiać z polskością muzyki polskiej. Tak było przedtem z Karolem Szymanowskim, a jeszcze dawniej z Fryderykiem Chopinem”.

W 2001 roku twórczości Witolda Lutosławskiego poświęcił piątą edycję programowego przez siebie festiwalu muzycznego Polskiego Radia. Podczas festiwalowego tygodnia (19-26.05) muzyka Lutosławskiego zabrzmiała wraz z utworami Josepha Haydna, Maurice'a Ravela, Henriego Dutilleuxa, Beli Bartóka, Alberta Roussela, Witolda Maliszewskiego oraz w nieoczekiwanych zestawieniach z kompozycjami Mieczysława Weinberga (XIII Kwartet smyczkowy), Maurice'a Ohany (Llanto por Ignacio Sánchez Mejías), Giorgio Ghediniego (Concerto dell'Albatro) i Davida Del Trediciego (An Alice Symphony).

24 stycznia 2013 roku Michał Bristiger został uhonorowany Medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Ian Brown – angielski pianista i dyrygent, aktywny jako solista i kameralista, ceniony partner wielu wybitnych solistów, takich jak Mścisław Rostropowicz, Henryk Szeryng, Ruggiero Ricci, Elisabeth Söderström, Felicity Lott czy James Galway. Od 1978 r. jest członkiem Nash Ensemble, z którym występował na wszystkich brytyjskich festiwalach i na regularnych koncertach w Wigmore Hall, a także dokonał licznych nagrań. Jako dyrygent prowadzi koncerty przede wszystkim z orkiestrami brytyjskimi.

3 stycznia 1980 r. w londyńskiej Wigmore Hall Ian Brown wraz z oboistką Janet Craxton wziął udział w prawykonaniu Epitafium Witolda Lutosławskiego. Utwór zamówiła u Witolda Lutosławskiego Janet Craxton po śmierci swego męża, pianisty i kompozytora Alana Richardsona w 1978 r. Epitafium zabrzmiało po raz pierwszy podczas koncertu, poświęconego w całości pamięci Richardsona. To jedyny z utworów kameralnych polskiego kompozytora, który nie został przez niego zinstrumentowany.

Przez wiele lat była dyrektorem Muzeum Przyrody w Drozdowie, propagatorka wiedzy o Witoldzie Lutosławskim.

Jest absolwentką Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach w zakresie wychowania muzycznego oraz Podyplomowego Studium Muzealniczego w Instytucie Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Od r. 1973 uczyła w szkołach muzycznych i podstawowych, prowadziła zajęcia rytmiki w przedszkolach. W 1984 roku wraz z mężem Andrzejem Chylem zaangażowała się w tworzenie Muzeum Przyrodniczego w Drozdowie (od 1995 – Muzeum Przyrody). Przez wiele lat prowadziła w nim dział artystyczno-historyczny, a w latach 1990 – 1998 była jego kierownikiem i dyrektorem.

Od początku swej pracy w Drozdowie zajmowała się badaniem i popularyzacją dorobku rodziny Lutosławskich, gromadzeniem wszelkich związanych z nią materiałów, a także organizacją wystaw, koncertów, sesji naukowych i innych imprez kulturalnych. Publikowała artykuły, prowadziła lekcje muzealne, wygłaszała prelekcje na tematy związane z rodem Lutosławskich. W r. 1996 zorganizowała sesję naukową Lutosławscy w Kulturze Polskiej, współpracowała przy realizacji filmu telewizyjnego Lutosławscy z Drozdowa w reżyserii Beaty Chyży-Czołpińskiej (1999). Była autorką lub współautorką audycji radiowych poświęconych dokonaniom zarówno Witolda Lutosławskiego jak i innych przedstawicieli rodu. (M. in. w latach 1994 - 2013 uczestniczyła w spotkaniach z harcerzami podczas corocznych Zlotów druha Szarego, poświęconych ks. Kazimierzowi Lutosławskiemu, stryjowi Witolda, który był jednym z organizatorów skautingu w Polsce.) Zorganizowała pięć pierwszych edycji festiwalu Muzyczne dni Drozdowo – Łomża (1994 – 1998). Zainicjowała i zrealizowała Konkurs Wykonawczy Utworów Witolda Lutosławskiego w Drozdowie ( 2002, 2004, 2006, 2008), adresowany do uczniów szkół muzycznych z całego kraju. Od 2000 roku jest członkiem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego a w latach 2003 – 2009 była członkiem Zarządu.

Działania Stanisławy Chyl spotykały się często z niechęcią i sprzeciwem zwierzchników, skutkiem czego było m. in. jej zwolnienie z Muzeum w r. 1998 i groźba utraty zgromadzonych przez nią zbiorów, czemu na szczęście potrafiła zapobiec. W 2013 roku otrzymała półroczne stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na opracowanie materiałów zgromadzonych w latach 1985 – 2012, dotyczących Lutosławskich i Drozdowa. Opracowany materiał stał się podstawą m. in. szeregu referatów, prelekcji i wykładów, a także folderu Witold Lutosławski w Drozdowie.

30 sierpnia 2013 roku w Drozdowie, podczas konferencji Portret rodzinny Witolda Lutosławskiego, Stanisława Chyl została uhonorowana przez Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Andrzej Chłopecki (1950-2012) – muzykolog, teoretyk, krytyk muzyczny, publicysta i animator życia muzycznego. W 1975 ukończył Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego pracą magisterską o Pasji wg św. Łukasza Krzysztofa Pendereckiego, napisaną pod kierunkiem Zofii Lissy. Wielokrotnie brał udział w Internationale Ferienkurse für Neue Musik w Darmstadt (w tym także jako autor referatów i prezentacji). Był stypendystą paryskiej Fondation pour une Entraide Intellectuelle (1980), Institut für die Wissenschaften vom Menschen w Wiedniu (1984), Alban Berg Stiftung w Wiedniu (1986) oraz Ministerstwa Kultury i Sztuki (1999).

Jeszcze w czasie studiów - od 1973 do 1974 - pełnił obowiązki sekretarza redakcji i kierownika działu kulturalnego studenckiego dwutygodnika "Nowy Medyk". W latach 1975-81 i ponownie od 1991 jest pracownikiem Polskiego Radia na stanowisku kierownika redakcji muzyki współczesnej (1977-81 oraz 1992-95), następnie był komentatorem, w latach 1999-2005 ponownie kierował pracami redakcji muzyki współczesnej Programu 2, a od 2005 jest komentatorem w Redakcji Muzyki Poważnej Polskiego Radia. Jest autorem ok. 2000 audycji radiowych. Od 1994 programuje udział Polskiego Radia w Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu.

W latach 1982-93 był także asystentem, a następnie starszym wykładowcą w Akademii Muzycznej w Krakowie oraz kierownikiem redakcji i głównym specjalistą Działu Promocji w Warszawskim Oddziale Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Od 1996 pracuje na stanowisku starszego wykładowcy Akademii Muzycznej w Katowicach, gdzie wykłada historię, literaturę i estetykę muzyki XX-XXI wieku. Pod jego kierunkiem zostało napisanych ok. 30 prac magisterskich. Od 2000 wykłada także w Studium Podyplomowym Instytutu Badań Literackich przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

W latach 1986-95 współpracował z Redakcją Muzyki Nowej rozgłośni radiowej Deutschlandfunk w Kolonii, w latach 1993-97 był felietonistą miesięcznika "Res Publica Nowa" (cykl "Dziennik ucha"), od 1974 współpracuje z "Ruchem Muzycznym", od 1989 z dwumiesięcznikiem "MusikTexte. Zeitschrift für Neue Musik" w Kolonii (od 1993 członek rady programowej pisma), od 2001 jest felietonistą "Gazety Świątecznej" - weekendowego wydania "Gazety Wyborczej" (cykl "Słuchane na ostro"). Ponadto wygłaszał referaty oraz prowadził seminaria podczas sympozjów i kongresów muzykologicznych w wielu krajach, m.in. w Polsce, Rosji, Niemczech, Norwegii, Holandii, Austrii, Czechach, we Włoszech, na Litwie, Słowacji i Ukrainie. Jest też autorem recenzji, artykułów, esejów, komentarzy oraz rozpraw publikowanych w prasie, czasopismach, programach koncertowych, wydawnictwach fonograficznych, encyklopediach, periodykach i wydawnictwach książkowych w Polsce, wielu krajach Europy oraz Japonii, Australii, Hong-Kongu i Stanach Zjednoczonych.

Od 2001 realizował autorski projekt "Förderpreise für Polen" finansowany przez Fundację Muzyczną im. Ernsta von Siemens z siedzibą w Monachium, w ramach którego powstały (w wyniku udzielanych stypendiów) 34 utwory młodych kompozytorów polskich, litewskich, łotewskich, estońskich, ukraińskich, słowackich, czeskich, węgierskich, rumuńskich, bułgarskich i słoweńskich.

Andrzej Chłopecki był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1977-81), członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (1980-89) oraz był członkiem Polskiej Sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (1980), Związku Kompozytorów Polskich (1982), członkiem-założycielem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego (1997), współzałożycielem Fundacji Przyjaciół "Warszawskiej Jesieni" (1998, od 1999 członek zarządu, od 2000 prezes). W latach 1987-89 pełnił funkcję sekretarza Zarządu Sekcji Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich. Od 1999 był członkiem Komisji Repertuarowej Festiwalu "Warszawska Jesień" (z przerwą w 2003).

Został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, m.in. otrzymał Nagrodę Zarządu Polskiego Radia za promocję muzyki polskiej i Polskiego Radia (1994), Nagrodę Specjalną Kapituły Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury za twórczość radiową i działania kulturotwórcze realizowane na antenie Programu 2 Polskiego Radia (1998), Honorową Odznakę Polskiego Radia (2001), Medal Mozartowski Międzynarodowej Rady Muzycznej przy UNESCO (2003), Odznakę Honorową Związku Kompozytorów Polskich (2003).

Źródło: www.polmic.pl

Janet Craxton (1929-1981) – angielska oboistka, córka cenionego pianisty i pedagoga Harolda Craxtona. Studiowała w londyńskiej Royal Academy of Music (gdzie od 1958 r. sama uczyła) oraz w Konserwatorium Paryskim. Była pierwszą oboistką kilku orkiestr: Hallé, London Mozart Players i Covent Garden. Działała aktywnie jako kameralistka – w 1967 r. założyła London Oboe Quartet, a dwa lata później wraz z grupą muzyków powołała do życia zespół London Sinfonietta. Jako solistka dokonała m.in. wielu prawykonań utworów współczesnych. Jej charakterystyczne brzmienie i frazowanie było dla miłośników jej sztuki od razu rozpoznawalne.

Po śmierci swego męża, pianisty i kompozytora Alana Richardsona (zm. 1978), Janet Craxton zamówiła poświęcony jego pamięci utwór u Witolda Lutosławskiego.

W tym czasie kompozytor odczuwał potrzebę zwiększenia roli melodii, konstruowania "prostszych, cienkich faktur" i akordów o mniejszej liczbie składników. "Pierwszą próbką nowego postępowania jest Epitafium na obój i fortepian" – wyjawił Tadeuszowi Kaczyńskiemu.
Janet Craxton wraz z pianistą Ianem Brownem dokonała prawykonania Epitafium 3 stycznia 1980 r. w londyńskiej Wigmore Hall na koncercie dedykowanym pamięci Alana Richardsona.

Henryk Czyż, ur. 16 czerwca 1923 r. w Grudziądzu, zm. 16 stycznia 2003 r. w Warszawie – dyrygent, kompozytor, pedagog. Po studiach w Poznaniu u Waleriana Bierdiajewa związany był z Opera Poznańską i Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. Dwukrotnie – w latach 1957-1960 i 1972-1980 – był kierownikiem artystycznym Filharmonii Łódzkiej, w latach 1963-67 kierował Filharmonią Krakowską, pełnił również funkcję generalnego dyrektora Muzycznego w Düsseldorfie. Wiele uwagi poświęcał muzyce współczesnej, współpracował m.in. z Krzysztofem Pendereckim, dokonując prawykonań kilku jego dzieł. Był także znakomitym popularyzatorem muzyki, autorem cieszącego się wielkim powodzeniem programu telewizyjnego Nie taki diabeł straszny oraz licznych książek o muzyce.

8 października 1965 roku Henryk Czyż poprowadził w Filharmonii Krakowskiej światowe prawykonanie Trzech postludiów Witolda Lutosławskiego. Miało ono miejsce podczas uroczystego koncertu z okazji 20-lecia Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, który był jednocześnie pożegnaniem odchodzącego na emeryturę jego zasłużonego dyrektora, Tadeusza Ochlewskiego. „Rozentuzjazmowana publiczność wymogła powtórzenie ostatniego z nich” – przypominają Danuta Gwizdalanka i Krzysztof Meyer. (Pierwsze z Postludiów miało prawykonanie dwa lata wcześniej w Genewie pod dyrekcją Ernesta Ansermeta). "Tytuł Postludia pasuje do nich choćby z tego powodu, że są to ostatnie moje kompozycje, jakie napisałem w całkowicie niealeatorycznej konwencji" – zauważył przy tej okazji kompozytor. Później Lutosławski nie darzył tych utworów szczególną sympatią, choć przyznawał: "One mi oddały pewną usługę, ponieważ były pierwszymi utworami na większą skalę z zastosowaniem rezultatów mojej pracy nad językiem muzycznym".

Sir Edward Downes (1924-2009) – angielski dyrygent; głównym terenem jego działalności była opera. Rozpoczął karierę w 1952 r. jako asystent Rafaela Kubelika w Covent Garden, z którą związał się na długie lata, prowadząc 950 przedstawień. Był wielkim admiratorem Verdiego, dyrygował prawie wszystkimi jego operami. Od 1970 r. pełnił funkcję dyrektora muzycznego Australian Opera, w 1973 r. na otwarcie Opery w Sydney poprowadził po raz pierwszy w Australii Wojnę i pokój Prokofiewa. Kierował także BBC Philharmonic, z którą łączyła go szczególnie bliska współpraca, oraz Orkiestrą Radia Holenderskiego. Propagował twórczość kompozytorów brytyjskich, m. in. George’a Lloyda, Petera Maxwella Daviesa i Malcolma Arnolda.

14 października 1970 roku w Londynie Edward Downes dyrygował prawykonaniem Koncertu wiolonczelowego Witolda Lutosławskiego z udziałem Mścisława Rostropowicza, któremu utwór jest dedykowany, oraz Orkiestry Symfonicznej z Bournemouth. Koncert odbył się w Royal Festival Hall. W następnych dniach program został powtórzony w Bournemouth i w Exeter.

Śpiewaczka, sopran, ur. w 1908 r., kształciła się w Stanisławowie, Warszawie i Lwowie. Około 1936 r. rozpoczęła współpracę z Polskim Radiem. Zachwycała pięknem głosu i wyrazistymi interpretacjami wykonywanych utworów. Jej szeroki repertuar obejmował europejską i polską pieśń romantyczną, zasłynęła jednak przede wszystkim z wykonań pieśni Szymanowskiego oraz utworów kompozytorów współczesnych. Dokonała wielu prawykonań, m.in. utworów Bacewiczówny, Malawskiego, Rudzińskiego czy Panufnika. Znaczną część swego repertuaru zarejestrowała dla Polskiego Radia.

Maria Drewniakówna wielokrotnie śpiewała pieśni Witolda Lutosławskiego. 8 grudnia 1947 r. na koncercie w Krakowie, transmitowanym przez radio, wykonała jego Pieśni walki podziemnej, napisane w okresie okupacji na zlecenie AK. Wzięła udział w prawykonaniu dwóch piosenek dla dzieci do słów Tuwima: Spóźniony słowik i O Panu Tralalińskim w autorskiej wersji na orkiestrę kameralną (z Orkiestrą Polskiego Radia pod dyr. Stefana Rachonia). Na koncercie w ramach Festiwalu Muzyki Polskiej w 1951 r. wykonała po raz pierwszy, wraz z WOSPR-em pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga, Tryptyk śląski.

Za propagowanie muzyki polskiej Maria Drewniakówna otrzymała w 1947 r. Nagrodę Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. W dniu swoich setnych urodzin, 13 maja 2008 roku, artystka została uhonorowana Złotym Medalem Zasłużony Kulturze - Gloria Artis.

Zbigniew Drzewiecki (1890 – 1971) – pianista i pedagog, jedna z czołowych postaci polskiej pianistyki 20 w. Po studiach w Wiedniu debiutował w r. 1916 w Warszawie. Był cenionym interpretatorem Chopina i jednym z pierwszych polskich wykonawców dzieł Debussy’ego, Ravela czy Prokofiewa. Ważne miejsce w jego repertuarze zajmowała muzyka Karola Szymanowskiego, z którym się przyjaźnił (jemu zadedykował Szymanowski dwa ze swych Mazurków).

Propagował twórczość współczesnych kompozytorów polskich. Od 1931 r. podjął pracę pedagogiczną w Konserwatorium Warszawskim, w Krakowie i we Lwowie, udzielał się również jako krytyk i publicysta muzyczny. Po wojnie współorganizował PWSM w Krakowie, gdzie pełnił funkcję rektora, kontynuując jednocześnie pracę w uczelni warszawskiej. Był organizatorem I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, przed siedem kolejnych był członkiem (1927 – 1965) lub przewodniczącym jury. Wśród jego wychowanków było kilkudziesięciu koncertujących pianistów, w tym wielu laureatów konkursów i cenionych pedagogów. Zbigniew Drzewiecki dokonał wielu nagrań radiowych i płytowych. Swoje bogate i barwne życia opisał w książce „Wspomnienia muzyka”.

22 lipca 1946 roku na koncercie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Krakowie Zbigniew Drzewiecki wykonał po raz pierwszy Melodie ludowe Witolda Lutosławskiego. Zbiór 12 utworów, opartych na melodiach ze zbioru Jerzego Olszewskiego, powstał w celach pedagogicznych i kształciły się na nim pokolenia uczniów szkół muzycznych. Niezależnie od tego, dzięki wysokim walorom artystycznym, zyskał powodzenie wśród koncertujących pianistów.

Zbigniew Drzewiecki i Witold Lutosławski współpracowali na forum różnych organizacji, m. in. w powołanym w 1956 r. Krajowego Komitetu Międzynarodowej Rady Muzycznej przy UNESCO.

Stanisław Dygat (1914-1978) – pisarz, publicysta, autor opowiadań i powieści (m.in. Jezioro Bodeńskie, Pożegnania, Podróż, Disneyland, Dworzec w Monachium), z których kilka doczekało się adaptacji filmowych. Brat żony Witolda Lutosławskiego, Danuty, zaprzyjaźniony z kompozytorem. O swej znajomości z pisarzem Lutosławski opowiadał Irinie Nikolskiej:

„Jeszcze przed wojną poznałem brata żony, wybitnego pisarza, Stanisława Dygata, ponieważ byłem członkiem Spółdzielni Autorów Filmowych. Była to organizacja awangardowych reżyserów: Cękalskiego, Themersonów, Jakubowskiej, Perskiego, Forda. Mnie angażowano do tych awangardowych filmów jako kompozytora. Stanisław Dygat był autorem scenariusza filmu, który miał reżyserować Cękalski. Nie doszło to do skutku, ale zaprzyjaźniłem się z Dygatem, który był bardzo wrażliwy na muzykę. Chodził na koncerty, miał świetny słuch oraz bardzo szerokie zamiłowania muzyczne. Przychodził na nasze koncerty do Arii – pierwszej kawiarni, w której graliśmy z Panufnikiem. Powiedział, że przyprowadzi kiedyś swoją siostrę, żeby też posłuchała, jak gramy. Stanisław właściwie do końca życia był dla nas obojga najbliższym człowiekiem w Warszawie. Widywaliśmy się prawie co dzień, a przynajmniej telefonowaliśmy do siebie, komentowaliśmy każde wydarzenie”.

Dietrich Fischer-Dieskau (1925-2012) niemiecki śpiewak, baryton, uznany za jedną z największych indywidualności wokalnych XX wieku, zwłaszcza w dziedzinie wykonawstwa pieśni, której poświęcił najwięcej uwagi. Dysponując bardzo elastycznym głosem o pięknej barwie i niezwykle szerokich możliwościach wyrazowych, wielką wagę przykładał do interpretacji tekstu. Przed długi czas jego wykonania budziły kontrowersje, uznawano je często za „manieryczne”. Artysta zasłynął z niezrównanych interpretacji pasji i kantat Bacha, dzieł oratoryjnych i – przede wszystkim – pieśni XIX i XX wieku. Wykonywał i nagrał m. in. niemal wszystkie pieśni Schuberta. Jego dokonania zapisały ważny rozdział w dziejach sztuki wokalnej. Działał również jako pedagog, dyrygent i popularyzator muzyki, był autorem książek poświęconych pieśniom i ich twórcom. Dokonał prawykonań szeregu utworów wybitnych twórców współczesnych. Witold Lutosławski skomponował dla niego Les espaces du sommeil. O historii powstania tego utworu tak kompozytor opowiedział Zofii Owińskiej:

„Pierwszy raz spotkałem go po jego recitalu ze Światosławem Richterem. Był to wieczór Hugona Wolfa, który odbył się w Filharmonii Narodowej, po czym było przyjęcie w tym samym budynku, wydane przez niemieckiego ambasadora. W czasie tego przyjęcia Fischer-Dieskau zapytał mnie, czy mam coś na baryton. Zaskoczony odpowiedziałem mu, że w tej chwili nie mam nic, ale jego pytanie jest dla mnie wielką zachętą, eine große Erregung. I rzeczywiście tak się stało, że odłożyłem wszystko, co było u mnie w tym czasie na warsztacie i zabrałem się do szukania niemieckich tekstów. Nie chodziło mi o cykl pieśni, tylko o jakiś utwór symfoniczny z barytonem. Wreszcie przypadkiem trafiłem na płytę z recitalem Fischera-Dieskaua poświęconym Debussy’emu oraz Ravelowi i stwierdziłem, że jego francuski jest bardzo ładny, więc mogę poszukać tekstu francuskiego. Bez trudu znalazłem wspaniały tekst Roberta Desnos — tak świetny, że trudno sobie wyobrazić utwór bardziej odpowiedni do skomponowania do niego muzyki”.

Utwór został ukończony w 1975 r. i został dedykowany soliście. Prawykonanie Les espaces du sommeil odbyło się w Berlinie 12 kwietnia 1978 roku na koncercie kompozytorskim Witolda Lutosławskiego. Partię solową wykonał Dietrich Fischer-Dieskau, grali Filharmonicy Berlińscy pod dyrekcja kompozytora. W tym samym wykonaniu utwór został utrwalony na płytach Philipsa.

Dyrygent, skrzypek, kompozytor, urodzony w 1879 roku w Dźwińsku (Łotwa), od 12 roku życia studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie grę na skrzypcach u Stanisława Barcewicza i kompozycję u Zygmunta Noskowskiego. W 1904 roku zadebiutował jako dyrygent, prowadząc prawykonanie swej I Symfonii. Z jego inicjatywy doszło do utworzenia Spółki Nakładowej Młodych Kompozytorów Polskich (Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg, Władysław Lubomirski, Karol Szymanowski, Apolinary Szeluto, Mieczysław Karłowicz). Fitelberg przez całe życie był gorącym propagatorem muzyki polskiej, przede wszystkim - Szymanowskiego, którą wykonywał od Moskwy i Petersburga po Nowy Jork i Buenos Aires, wspierał także młodych kompozytorów u progu kariery.

W 1935 r. zreorganizował Orkiestrę Polskiego Radia w Warszawie, nadając jej światowy poziom, co potwierdziły złote medale, przyznane zespołowi i dyrygentowi dwa lata później na konkursie orkiestr w ramach Światowej Wystawy w Paryżu. Po wojennej tułacze Fitelberg powrócił do Polski, by w latach 1948-1953, aż do śmieci, kierować nowo utworzoną Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach.

Witold Lutosławski napisał o nim: "Wobec młodej muzyki polskiej Fitelberg spełniał rolę prawdziwej instytucji propagandowej, bez której trudno byłoby twórcom w owym czasie rozwinąć swe talenty i zdobyć konieczne doświadczenie".

W rozmowie z Tadeuszem Kaczyńskim wyznał: "Marzeniem każdego wstępującego w życie kompozytora było, aby wykonaniem jego nowych utworów zajął się właśnie Fitelberg. [Mój] faktyczny debiut odbył się właśnie pod kierunkiem Fitelberga. Było to wykonanie Wariacji symfonicznych w Polskim Radio, a następnie na Festiwalu Wawelskim w 1939 roku."

Również kilka kolejnych utworów symfonicznych Witolda Lutosławskiego miało swe prawykonania pod batutą Grzegorza Fitelberga. Były to: I Symfonia w 1948 roku w Katowicach, Uwertura smyczkowa w 1949 roku w Pradze, Mała suita (wersja na ork. symf.) oraz Tryptyk śląski w 1951 roku w Warszawie.

Od czasu prawykonania I Symfonii, wysoko cenionej przez Fitelberga, datuje się bliższa znajomość między artystami.

Luca Francesconi, ur. 1956 w Mediolanie. W Konserwatorium w Mediolanie ukończył studia pianistyczne oraz kompozytorskie (pod kierunkiem Azio Corghiego), które kontynuował u Karlheinza Stockhausena (w Rzymie) i Luciana Beria (w Tanglewood). W Bostonie studiował jazz. W latach 1981-84 pracował jako asystent Luciana Beria. W 1990 r. założył w Mediolanie Agon Acustica Informatica Musica – centrum badań muzycznych z wykorzystaniem nowych technologii. W tym samym roku stał się objawieniem Międzynarodowych Letnich Kursów Nowej Muzyki w Darmstadt, odrzucając panujący tam akademicki model twórczości.

Jego kompozycje uzyskały szereg międzynarodowych nagród i odznaczeń, m.in. Kranichsteiner Musikpreis (Darmstadt, 1990), Prix Italia za utwór radiowy do tekstów Umberta Fioriego Ballata del rovescio del mondo (1994) oraz Siemens Prize za całokształt twórczości (Monachium, 1994).

Dziś jest twórcą około 100 dzieł – utworów solowych, kameralnych, orkiestrowych, oper, kompozycji multimedialnych – w większości zamówionych i wykonywanych przez wiodące zespoły i orkiestry, takie jak Ensemble Intercontemporain, ASKO, Arditti Quartet, Ensemble Modern, musikFabrik, Gewandhausorchester w Lipsku, Orkiestra Filharmoniczna Radia France, London Sinfonietta, BBC Symphony, Philharmonia, Orkiestra Filharmoniczna La Scali, Orkiestra RAI, Orkiestra Akademii Santa Cecilia, Los Angeles Philharmonic, San Francisco Symphony. Realizował zamówienia kompozytorskie wielu instytucji muzycznych, m.in. IRCAM, radiofonii włoskich i niemieckich (SWR w Baden Baden, SDR, WDR). Współpracował z takimi dyrygentami, jak Peter Eötvös, Riccardo Muti, Jukka-Pekka Saraste, Sylvain Cambreling, Susanna Mälkki, Mariss Janssons.

Jego opery wystawiane były w LaMonnaie w Brukseli, (Ballata, reż. Achim Freyer), na Holland Festival w Amsterdamie (Gesualdo Considered as a Murderer, reż. Giorgio Barberio Corsetti), w Piccolo Teatro (Buffa Opera) i La Scala w Mediolanie (Quartett). Skomponował wiele dzieł przeznaczonych dla radia jako medium idealnego dla realizacji jego idei „teatru wyobraźni”, w tym pięć oper radiowych dla RAI. Wykorzystywał nowe technologie i multimedia, m.in. w wideo-operze Striàz (we współpracy ze Studiem Azzuro) i w Lips, Eyes …Bang na (na zamówienie Nieuw Ensemble i STEIM w Amsterdamie).

Jego muzyka wokalno-instrumentalna z użyciem elektroniki obejmuje: Etymo na sopran, orkiestrę kameralną i elektronikę (do tekstów Baudelaire’a), cykl trzech utworów na instrumenty solowe i live electronics Animus, zamówiony przez IRCAM i ZKM, czy Sirene/Gespenster na cztery chóry żeńskie, perkusję, instrumenty dęte i elektronikę, zrealizowany we współpracy WDR, ASKO i IRCAM. Wielkie formy wokalno-instrumentalne reprezentują w jego twórczości utwory takie, jak Terre del rimorso napisane dla festiwalu Muzyka w Strasbourgu w 2001 i wykonane przez zespoły SWR pod dyrekcją Petera Eötvösa, czy dramatyczne oratorium Terra (2011) powstałe dla uczczenia zjednoczenia Włoch.

Do jego najwybitniejszych utworów na wielką orkiestrę należą: Wanderer, pisany dla Orkiestry Filharmonicznej La Scali pod dyrekcją Riccardo Mutiego, oraz Cobalt, Scarlet, skomponowany na zamówienie Marissa Janssonsa dla Filharmonii w Oslo (obecny w repertuarze takich orkiestr, jak Los Angeles Philharmonic, San Francisco Symphony, Gewandhausorchester w Lipsku, BBC Symphony, Orkiestra Filharmoniczna Radia France).

Regularnie wykonywane są także jego cztery kwartety smyczkowe, pisane z myślą o Arditti Quartet, oraz dwa koncerty skrzypcowe dla Irvine’a Arditti: Riti Neurali i Body Electric. Na zamówienie RAI i jej Narodowej Orkiestry Symfonicznej, z myślą o Anssi Karttunenie napisał koncert na wiolonczelę i orkiestrę Rest – Luciano Berio in memoriam (2003), a dla Håkana Hardenbergera Koncert na trąbkę „Hard Pace” (2008).

Luca Francesconi jest także bardzo aktywny jako dyrygent. W ostatnich 25 latach wykładał na wielu uczelniach we Włoszech, Holandii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, prowadził klasy mistrzowskie na całym świecie. Obecnie jest profesorem i szefem wydziału kompozycji w Wyższej Szkole Muzycznej w Malmö. W latach 2008-2011 był dyrektorem artystycznym sekcji muzycznej Biennale w Wenecji i dyrektorem artystycznym festiwalu Ultima. Od 2012 jest profesorem-rezydentem Fundacji Gulbenkiana i Academii Achantes w IRCAM w Paryżu. W 2013 został kompozytorem-rezydentem Casa da Música w Porto. Jego opera Quartett, oparta na sztuce o tym samym tytule Heinera Müllera, będzie wystawiona w tym roku aż w pięciu ośrodkach – Cité de la Musique w Paryżu, na otwarcie Holland Festival w Amsterdamie, w Casa da Música w Porto, na festiwalu Muzyka w Strasbourgu i w operze w Lille.

Jego muzyka jest syntezą różnych stylów i źródeł, w tym twórczości elektroakustycznej, jazzu, rytmów afrykańskich bębnów, tradycyjnych włoskich pieśni, korzeni opery. Kompozytor precyzyjnie kontroluje jej „napięcia semantyczne” – nieuchwytne a jednak obecne w każdym materiale dźwiękowym konotacje historyczne i fizjologiczne. Nie jest to jednak postawa postmodernistyczna. Francesconi, łącząc muzyczną erudycję z bezpośrednim doświadczeniem, sztukę z psychologią i analizą postrzegania, tworzy nowy, oryginalny język muzyczny – klarowny i plastyczny.

Bardzo ważne jest znalezienie jasnych idei, które – po całej złożoności awangardy – nie byłyby rezygnacją z fantastycznej siły tego, co przyniósł miniony wiek. Coraz bardziej potrzebujemy prostych elementów – mówi Francesconi.

Edward Gardner (ur. 1974) – angielski dyrygent, interpretator i popularyzator muzyki Witolda Lutosławskiego, laureat Medalu Roku Lutosławskiego.

Absolwent uniwersytetu w Cambridge oraz Royal College of Music. Przez trzy lata był asystentem Marka Eldera w orkiestrze the Hallé, następnie dyrektorem muzycznym Glyndebourne Touring Opera oraz English National Opera. Regularnie współpracuje z wieloma znakomitymi orkiestrami symfonicznymi m.in.: Hallé Orchestra, City of Birmingham Symphony Orchestra, Orchestra of the Age of Enlightenment, Bamberg Symphony, Gothenburg Symphony, Bergen Philharmonic, Trondheim Symphony, Melbourne Symphony, Indianapolis Symphony.

Jego wielką pasją i fascynacją stała się muzyka polska – przede wszystkim twórczość Karola Szymanowskiego i Witolda Lutosławskiego. Muzykę symfoniczną obu kompozytorów od kilku lat nagrywa wraz z BBC Symphony Orchestra dla Chandos Records (do października 2013 na płytach wytwórni ukazało się pięć płyt CD z utworami Lutosławskiego). W jednej z recenzji płyt z muzyką Lutosławskiego czytamy: „nagrania Gardnera dla firmy Chandos są bezkonkurencyjne, jeśli chodzi o zrównoważony i wysoki poziom wykonawczy oraz interpretacyjną koherencję” (Michał Mendyk, „Ruch Muzyczny” nr 16-17/2013).

Dyrygent 11 października 2013 roku otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Janina Godlewska-Bogucka (1908-1992) – piosenkarka i aktorka, żona popularnego aktora i piosenkarza Andrzeja Boguskiego. Debiutowała z Chórem Dana. W czasie okupacji występowała, podobnie jak wielu artystów, w kawiarni Sztuka i Moda (SiM), gdzie grało również duo Lutosławski – Panufnik. Artystka i jej mąż pomagali wówczas ukrywać się Żydom, udzielili schronienia m. in. Władysławowi Szpilmanowi. Z jego inicjatywy w 1978 roku w instytucie Jad Waszem Janinie Godlewskiej i jej mężowi posadzono drzewka jako „Sprawiedliwym wśród narodów świata”. Po wojnie Janina Godlewska wprowadziła do repertuaru piosenki Szpilmana. W 1952 r. nagrała płytę z chórem Czejanda.

Janina Godlewska-Bogucka wzięła udział w prawykonaniach oraz pierwszych nagraniach szeregu utworów dla dzieci Witolda Lutosławskiego. Były to: Słomkowy łańcuszek (1951), Wiosna (4 piosenki na mezzosopran i orkiestrę kameralną, 1951, dyrygował Witold Lutosławski), Na majówce (4 piosenki na mezzosopran i orkiestrę kameralną, 1951, dyrygował Witold Lutosławski), Srebrna szybka i Muszelka na głos fortepian (1953, akompaniował Witold Lutosławski), Piosenki dziecinne do sł. Juliana Tuwima w opracowaniu na orkiestrę kameralną (1952, dyrygował Witold Lutosławski), Piosenki dziecięce na mezzosopran i zespół kameralny (1954, dyrygował Witold Lutosławski).

Danuta Gwizdalanka — muzykolog, absolwentka Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Jej szerokie zainteresowania obejmują historię muzyki, często w kontekście społecznym; wiele uwagi poświęca twórczości Beethovena, kameralistyce, a także nowej muzyce polskiej. Jest autorką szeregu książek o muzyce, m. in. cenionego i jedynego dotychczas na polskim rynku Przewodnika po muzyce kameralnej, kilku podręczników do historii muzyki, oraz licznych artykułów. Wśród jej publikacji są m. in. Czterojęzyczny słownik terminów wykonawczych i interpretacyjnych, Muzyka i polityka, Muzyka i płeć.

Wraz z mężem, Krzysztofem Meyerem, Danuta Gwizdalanka opublikowała zbiór pism i wypowiedzi Lutosławskiego pt. Witold Lutosławski. Postscriptum oraz najobszerniejszą dotychczas, dwutomową biografię kompozytora pt. Witold Lutosławski. Droga do dojrzałości i Witold Lutosławski. Droga do mistrzostwa. Przygotowała też aplikację na telefon Witold Lutosławski. Przewodnik po Warszawie.

24 stycznia 2013 roku Danuta Gwizdalanka została odznaczona medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Esej Danuty Gwizdalanki o twórczości Witolda Lutosławskiego Talent zobowiązuje

kt

Susan Hamilton (ur. 1970) — szkocka śpiewaczka, sopran. Specjalizuje się w wykonawstwie muzyki dawnej oraz współczesnej, współpracuje z wieloma czołowymi zespołami, orkiestrami i dyrygentami. Od 2003 roku prowadzi wraz z Johnem Buttem Dunedin Consort, z którym nagrała m. in. Pasję wg św. Mateusza i Mszę h-moll Bacha oraz oratorium Esther Haendla.

Śpiewaczka wzięła udział w pierwszym pełnym wykonaniu Dwudziestu kolęd Witolda Lutosławskiego w wersji z chórem żeńskim i orkiestrą kameralną, napisanej dla zespołu London Sinfonietta. Odbyło się ono 14 grudnia1990 r. w Aberdeen (powtórzenie następnego dnia w Edynburgu). Szkocką Orkiestrą Kameralną i Scottish Philharmonic Singers dyrygował kompozytor. Autorem angielskich tłumaczeń tekstów kolęd jest kompozytor i muzykolog Charles Bodman Rae, autor książki Muzyka Lutosławskiego.

Pierwsze wykonanie niepełnego zbioru w wersji z zespołem instrumentalnym, zawierającego 17 kolęd, odbyło się pięć lat wcześniej w Londynie, również pod dyrekcją kompozytora.

Julia Hartwig (1921) – poetka, eseistka, tłumaczka m.in.: poezji Henriego Michaux.

Witolda Lutosławskiego, jak wspominała w rozmowie z Grzegorzem Michalskim, poznała w czasie stanu wojennego. Wspólna aktywność na polu życia społecznego przerodziła się w przyjaźń między małżeństwem Julii Hartwig i Artura Międzyrzeckiego a Danutą i Witoldem Lutosławskimi.

W poezji Julii Hartwig kilkukrotnie odnajdziemy nawiązania do biografii i muzyki kompozytora. W tomie To wróci (2010) znajduje się wiersz Niedosiężni (Kiedy Zimerman zapytał Lutosławskiego...), a w tomie Zobaczone wiersz Fotografia z pamięci (Państwo Lutosławscy jedzą gruszki na Rialto...). Danucie Lutosławskiej poetka poświęciła osobny wiersz Na śmierć żony wielkiego kompozytora (tom Gorzkie żale, 2011). Ponadto napisała kilka artykułów na temat Lutosławskich. Jej wspomnienie Państwo Lutosławscy zostało wydane w tomie wypowiedzi kompozytora Postscriptum (Warszawa 1999). Julia Hartwig napisała również wstęp do rozmów Aleksandra Laskowskiego z wybitnymi dyrygentami-interpretatorami utworów Witolda Lutosławskiego (Skrywany wulkan, 2013).

W jednej z wypowiedzi kompozytora charakteryzowała w następujący sposób: „W świadectwach ludzi, którzy zetknęli się z Lutosławskim osobiście, powtarza się opinia, że cechował go wobec rozmówców pewien dystans, osłonięty kurtuazją. Niektórzy nawet nazywali ten dystans chłodem. Nic takiego nie dawało się wyczuć w obcowaniu z przyjaciółmi; był otwarty, bezpośredni i zawsze ciekaw cudzego zdania. Myślę, że jeżeli istotnie taki dystans się pojawiał, to był on rodzajem obrony przed pustosłowiem, przed marnotrawstwem czasu, przed naporem udręczającej nas wszystkich codzienności, od której uciekał co szybciej w swoją twórczość. Dodać tu wypada, że Lutosławski robił wszystko, by jego sława i pozycja nie przeszkadzały w stosunkach z ludźmi bliskimi. Zachowywał się z nadzwyczajną prostotą i w towarzyskim obcowaniu sprawy sztuki pozostawiał na boku”.

8 lutego 2014 w Warszawie w czasie festiwalu Łańcuch XI Julia Hartwig otrzymała Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Jan Hoffman (1906-1995) – pianista i pedagog, związany z Krakowem. Po studiach w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego Muzycznym w Krakowie został uczniem i asystentem Egona Petriego w Krakowie i Berlinie. Wcześnie (1928) rozpoczął działalność pedagogiczną, która stała się pasją jego życia. Po wojnie wraz ze Zbigniewem Drzewieckim zorganizował Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Krakowie. Był jurorem wielu prestiżowych konkursów pianistycznych, w tym pięciokrotnie Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W krakowskiej PWSM uczelni pełnił szereg funkcji, m. in. prorektora i rektora. Znacznie ożywił działalność uczelni, powołał Podyplomowe Studium Edytorstwa Muzycznego.

Chętnie wykonywał utwory polskich kompozytorów współczesnych, ważne miejsce w jego repertuarze zajmowała twórczość Bacha (m. in. słynne wykonania koncertów na 2, 3, i 4 fortepiany wraz ze Zbigniewem Drzewieckim, Bolesławem Woytowiczem i Janem Ekierem). Dokonał wielu opracowań edytorskich dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego.

W styczniu 1947 roku w Krakowie odbyło się prawykonanie pięciu z Dwudziestu kolęd Witolda Lutosławskiego. Śpiewała Aniela Szlemińska, partię fortepianu wykonał Jan Hoffman. Stefania Łobaczewska napisała w recenzji z tego koncertu: „Na eksperyment niewątpliwie bardzo śmiały: związania melodii kolędowych z partia fortepianu ściśle w duchu współczesnym pomyślaną, mógł sobie pozwolić tylko taki mistrz formy współczesnej jak Lutosławski.”

Szwajcarski oboista, kompozytor i dyrygent, ur. w 1939 r. Studiował w Bernie, Paryżu i Bazylei. W swojej postawie twórczej pozostaje pod znacznym wpływem Pierre'a Bouleza. Jego światową karierę jako instrumentalisty zapoczątkowały zwycięstwa na konkursach w Genewie (1959) i w Monachium (1961). Holliger dysponuje szerokim repertuarem, sięgającym od baroku (m.in. Albinoni, Zelenka) po wiek dwudziesty, jednak słynie głównie z mistrzowskich interpretacji dzieł współczesnych (poszerzył technikę gry o niekonwencjonalne sposoby wydobycia dźwięku, np. multifonię). Dla niego komponowali m. in. Olivier Messiaen, Karlheinz Stockhausen, Luciano Berio, Elliott Carter, Isang Yun czy Hans Werner Henze. Wielokrotnie gościł w Polsce na Warszawskiej Jesieni. Często występuje z żoną Ursulą, harfistką. Zarówno Heinz Holliger, jak i Witold Lutosławski należeli do grupy dwunastu kompozytorów, którzy na zaproszenie Mścisława Rostropowicza napisali utwory na wiolonczelę solo dla uczczenia 70. urodzin Paula Sachera (1976).

Witold Lutosławski, pozostający pod wielkim wrażeniem sztuki Holligera, już w początkach lat 70-tych projektował dla niego koncert obojowy. "Napisanie utworu koncertowego na instrument melodyczny, jakim jest obój, było dla mnie w tym czasie zadaniem niemal niewykonalnym, dlatego odetchnąłem z ulgą, kiedy Sacher zgodził się, bym mógł dodać drugi instrument koncertujący - harfę. Fakt ten ułatwił mi rozwiązanie wielu problemów" - przytacza wypowiedź kompozytora Krzysztof Meyer. Ostatecznie Lutosławski skomponował utwór w latach 1979-80, rezygnując przy tym z wielu wcześniejszych pomysłów. Koncert podwójny na obój, harfę i orkiestrą kameralną został wykonany po raz pierwszy 24 sierpnia 1980 r. w Lucernie z udziałem Heinza i Ursuli Holligerów oraz Collegium Musicum pod dyrekcją Paula Sachera, który zamówił utwór u Lutosławskiego. Holligerowie wykonywali później Koncert m.in. w Moskwie i Warszawie pod dyrekcją kompozytora (23.09.1980).

Na Warszawskiej Jesieni w 1984 r. Heinz Holliger, tym razem w roli dyrygenta Junge Deutsche Philharmonie, zaprezentował po raz pierwszy w Polsce Łańcuch I Witolda Lutosławskiego.

Ursula Holliger (1937-2014) – szwajcarska harfistka, po studiach w Bazylei i Brukseli wygrała Międzynarodowy Konkurs Harfowy w Izraelu, co otworzyło jej drogę na estrady świata. Występowała jako solistka z czołowymi orkiestrami Europy i Ameryki, dokonała wielu nagrań, m.in. premierowych rejestracji dwóch koncertów na skrzypce i harfę Louisa Spohra. Często występuje z mężem, zwłaszcza w repertuarze współczesnym. Wielu kompozytorów napisało dla Heinza i Ursuli Holligerów utwory na obój i harfę.

Jest wśród nich Witold Lutosławski, który pozostając pod wrażeniem sztuki wykonawczej Heinza Holligera, zamierzał skomponować dla niego koncert obojowy. Przyznawał jednak, że napisanie utworu na instrument melodyczny było wówczas dla niego trudnym zadaniem. Ostatecznie na prośbę muzyka plany uległy zmianie i powstał Koncert podwójny na obój i harfę, dedykowany małżeństwu Holligerów. Prawykonanie utworu odbyło się 24 sierpnia 1980 r. w Lucernie z udziałem Heinza i Ursuli Holligerów oraz Collegium Musicum pod dyrekcją Paula Sachera, który zamówił utwór u Lutosławskiego. W następnym miesiącu artyści wykonali to dzieło w Warszawie pod dyrekcją kompozytora.

Po raz ostatni wspólnie z mężem wykonała Koncert podwójny Witolda Lutosławskiego podczas Festiwalu Muzyki Polskiej w Krakowie w lipcu 2013.

Martina Homma — niemiecka muzykolożka, autorka wielu publikacji z zakresu muzyki XX i XIX wieku, badaczka twórczości Witolda Lutosławskiego. W Kolonii, Krakowie i w Warszawie studiowała fortepian, teorię muzyki, muzykologię, filozofię, slawistykę oraz germanistykę. W 1996 roku opublikowała liczącą ponad 750 stron rozprawę: Witold Lutoslawski. Zwölfton-Harmonik – Formbildung – 'aleatorischer Kontrapunkt'. Studien zum Gesamtwerk unter Einbeziehung der Skizzen (Bela Verlag, Köln).

Praca ta była rezultatem długoletnich badań nad muzyką Lutosławskiego, również nad szkicami utworów, z którymi Homma zapoznawała się pod koniec lat osiemdziesiątych w jego domu. W rozmowie z Grzegorzem Michalskim tak wspominała ten czas: „Przychodziłam codziennie o godzinie dziewiątej. Zawsze padało pytanie: na jakie szkice mam ochotę? Więc mówiłam, czego dzisiaj sobie życzę – dosyć to było dla mnie komfortowe. Na przykład dzisiaj chciałabym to i tamto – przynosiłam swoje partytury, wszystkie notatki, jakie miałam, a on przychodził z gotową kopertą ze szkicami (….) i zostawiał mnie samą. Oglądałam, co chciałam, mniej więcej tak do godziny jedenastej – jedenastej trzydzieści. Wtedy przychodził, robił mi osobiście małą kawę i pytał, czy mam pytania, czy wszystko rozumiem, czy chciałabym się jeszcze więcej o czymś dowiedzieć”.

Rozprawę Hommy przyjęto w muzykologii i krytyce muzycznej entuzjastycznie, natychmiast weszła do kanonu publikacji o kompozytorze. Andrzej Chłopecki recenzję jej pracy zakończył zawołaniem: „Za tę książkę, w której kompozytorską kuchnię Lutosławskiego przewróciła do góry nogami, a potem zrobiła w niej nieprzewidziany dla gospodarza porządek, zgłaszam Martinę Hommę do wszystkich, najbardziej prestiżowych, najhojniejszych nagród, którymi może jej zasługi dla polskiej kultury uhonorować Trzecia Rzeczpospolita”.

24 stycznia 2013 roku Martina Homma otrzymała na Zamku Królewskim w Warszawie medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Zapytana o ulubiony utwór Witolda Lutosławskiego, wskazała Mi-parti.

Wiolonczelista, ur. w 1945 r., uczył się u Romana Sucheckiego, a następnie studiował u Siergieja Szyrinskiego w Moskwie i Aldo Parisota na Uniwersytecie Yale. Jest laureatem konkursów w Monachium, Gdańsku, Dallas i Bordeaux. Występ w Carnegie Hall w ramach tournée z Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka otworzył mu drogę na czołowe estrady świata. Roman Jabłoński jest też cenionym kameralistą, występował m. in. z Krystyną Borucińską oraz w Kwartecie Polskiego Radia i Telewizji. Jego pedagog działał w wielu uczelniach polskich i zagranicznych, prowadzi liczne kursy mistrzowskie. W jego szerokim repertuarze szczególnie ważne miejsce zajmuje Koncert wiolonczelowy Witolda Lutosławskiego, który wykonał z wielkim powodzeniem w 1974 r. we Wrocławiu, następnie wielokrotnie wykonywał pod dyrekcją kompozytora, m.in. z Orkiestrą Clevelandzką, Filharmonikami Nowojorskimi (z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin Lutosławskiego) i Berlińskimi, a także nagrał w r. 1978 dla EMI. Witold Lutosławski podziwiał jego sztukę; mówiąc o Romanie Jabłońskim: "Jest, w moim postrzeganiu, jednym z bardzo nielicznych, najlepszych wiolonczelistów naszych czasów"

W 1981 r. Roman Jabłoński i Krystyna Borucińska wykonali po raz pierwszy Grave Witolda Lutosławskiego, skomponowane w hołdzie zmarłemu Stefanowi Jarocińskiemu.

Krzysztof Jakowicz ukończył z odznaczeniem studia wiolinistyczne pod kierunkiem takich mistrzów, jak T. Wroński, J. Gingold, E. Umińska, J. Starker i H. Szeryng. Jest laureatem I nagrody w Konkursie im. E. Ysaÿe’a w Warszawie (1959) oraz III nagrody i nagrody specjalnej H. Szerynga w IV Międzynarodowym Konkursie im. H. Wieniawskiego w Poznaniu (1962). Artysta bywał wielokrotnie zapraszany do udziału w festiwalach o światowej renomie, jak np. Warszawska Jesień, Edinburgh Festival, Berliner Festspiele, Festiwal w Starym Krakowie, London City Festival, oraz festiwale w Bregenz i Schleswig-Holstein. Występuje ze sławnymi orkiestrami takimi, jak: English Chamber Orchestra, Filharmonia Izraelska, Wiener Symphoniker, BBC Scottish Orchestra, Orchestre National de France, Filharmonia Narodowa, Sinfonia Varsovia, NOSPR, Filharmonia w Oslo, Orquesta National de España, Polska Orkiestra Kameralna, Orkiestra „Amadeus”. Był solistą na licznych tournée zagranicznych większości polskich orkiestr – Filharmonii Narodowej, Polskiej Orkiestry Kameralnej, Orkiestry „Sinfonia Varsovia”, NOSPR, Filharmonii Łódzkiej, Wrocławskiej, Śląskiej, Krakowskiej, Bydgoskiej, Orkiestry „Amadeus” i in. Współpracuje ze wszystkimi wybitnymi dyrygentami polskimi, a także z artystami tej miary, co J. Bělohlávek, R. Chailly, L. Hager, C. Imamura, P. Steinberg, M. Tabachnik czy T. Yuasa. Przez dwa lata był pierwszym skrzypkiem słynnego Kwintetu Warszawskiego. Od kilkunastu lat występuje w duecie skrzypcowym ze swoim synem, J. Jakowiczem. Współpracował także lub współpracuje z innymi wybitnymi artystami różnych generacji, m.in. J. Bocheńską, K. Borucińską, B. Gimplem, K. Jabłońskim, S. Kamasą, M. Kozłowskim, K. Maroskiem, W. Malickim, R. Morawskim, T. Strahlem, Wł. Szpilmanem, T. Tsutsumi i M. Zdunikiem.

To Krzysztof Jakowicz był solistą w polskich premierach utworów Witolda Lutosławskiego na skrzypce i orkiestrę – Łańcucha II (w roku 1986) oraz Partity (w roku 1991). On także jeszcze przed amerykańską premierą zarejestrował w Polskim Radiu Subito na skrzypce i fortepian. Jego wykonania Łańcucha II, Partity oraz Recitativo e arioso Lutosławskiego zostały utrwalone na kilku płytach CD. W 1986 roku podczas Warszawskiej Jesieni otrzymał nagrodę krytyków muzycznych SPAM za wykonanie Łańcuch II, a płyta z jego interpretację tego utworu w 1989 została uhonorowana nagrodą krytyków francuskich Diapason d'Or. Nagranie Partity z kolei otrzymało nagrodę Fryderyka. Od wielu lat Jakowicz utwory Lutosławskiego wykonuje w Polsce i za granicą. Skrzypek wielokrotnie wspominał, że znajomość z Witoldem Lutosławskim była dla niego jednym z najważniejszych spotkań w życiu artystycznym, jak i prywatnym.
Krzysztof Jakowicz otrzymał 7 lutego 2015 w Warszawie podczas koncertu festiwalu "Łańcuch" XII w Studiu Koncertowym Polskiego Radia Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Biogram na podstawie oficjalnej notki skrzypka oraz sw

Stefan Jarociński (1912-1980) muzykolog, krytyk, pisarz muzyczny. Był miłośnikiem muzyki i kultury francuskiej, przedmiotem jego zainteresowań była estetyka XIX i XX wieku, z pogranicza muzyki, literatury i plastyki oraz historia krytyki muzycznej. Szczególnie ważną część jego dorobku stanowią prace poświęcone muzyce Claude'a Debussy’ego — Debussy a impresjonizm i symbolizm oraz Debussy — Kronika życia, dzieła, epoki.

Kolega i przyjaciel Lutosławskiego z Liceum Batorego, wielki admiratorem jego twórczości, jest autorem książki Witold Lutosławski, Materiały do monografii (PWM 1967) oraz poświęconych jego muzyce artykułów. W jednym z nich zauważył: „Przodujące stanowisko, jakie wśród wszystkich prawdziwych twórców zajmuje u nas Lutosławski, zawdzięcza on nie tylko i nie tyle może nawet wielkości swojego talentu, co imponującej woli i konsekwencji, z jaką tworzy i rozwija swój własny język muzyczny, oraz rezultatom artystycznym, jakie przy tym osiąga” (Indywidualność Lutosławskiego, Ruch Muzyczny 21/1961).

Witold Lutosławski tak go wspominał w rozmowie z Elżbietą Markowską w r. 1981: „Ze Stefanem Jarocińskim łączyły mnie więzy bardzo ścisłej, gorącej przyjaźni. Mojej muzyce poświęcił sporo czasu, projektował wydanie książki na temat moich utworów i zaczął nawet w swoim czasie przygotowywać do niej materiały. (…) Muszę powiedzieć, że to, co mówił i to, w jaki sposób mówił oraz reagował na moje utwory usłyszane po raz pierwszy, było dla mnie sprawą wielkiej wagi. Także wspólne zamiłowania i gusty muzyczne. Już sam fakt, że Stefan tak wiele czasu swojego życia poświęcił Debussy’emu sprawiał, że w specjalny sposób był mi bliski, ponieważ w moim osobistym życiu Debussy również odegrał bardzo ważną rolę. (…) Jeżeli chodzi natomiast o twórczość Jarocińskiego, a specjalnie o tę, która związana jest z Debussy’m, muszę powiedzieć, że byłem również bardzo gorliwym jej czytelnikiem. (…) Po śmierci Stefana postanowiłem uczcić Jego pamięć, pisząc utwór poświęcony Jego Osobie. Uznałem, że byłoby rzeczą właściwą nawiązać do twórczości Debussy’ego. Z początkowego fragmentu Peleasa i Melizandy zapożyczyłem cztery pierwsze dźwięki. Dźwięki te tworzą początek pewnej myśli muzycznej, która snuje się dalej, w sposób właściwy tylko dla mojej muzyki”.

Prawykonanie Grave na wiolonczelę i fortepian odbyło się 22 kwietnia 1981 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie na wieczorze, poświęconym pamięci Stefana Jarocińskiego. Grali Roman Jabłoński i Krystyna Borucińska.

Ryszard Kapuściński (1932-2007) — dziennikarz, reportażysta, pisarz, podróżnik. Był reporterem Polskiej Agencji Prasowej na kilku kontynentach, niezwykle wnikliwie obserwował i interpretował rzeczywistość gwałtownie zmieniającego się świata. Jest autorem szeregu bestsellerowych książek, tłumaczonych na wiele języków. Do najbardziej znanych należą Gdyby cała Afryka…, Wojna futbolowa, Cesarz, Imperium, Podróże z Herodotem, Heban i Lapidaria.

Tak Ryszard Kapuściński opowiadał Grzegorzowi Michalskiemu o początkach swojej znajomości z Witoldem Lutosławskim: „Oni z Danusią razem bardzo lubili to, co pisałem. Witold powiedział kiedyś prawdopodobnie Arturowi Międzyrzeckiemu, że chciałby mnie zaprosić. Tak trafiłem na Śmiałą. To był początek lat siedemdziesiątych. Potem byliśmy razem w Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie, więc uczestniczyliśmy w jego posiedzeniach.”

Kapuściński miał sposobność obserwować i podziwiać Lutosławskiego w wielu sytuacjach, nie związanych z jego działalnością muzyczną: „Uważał, że artysta prowadzi podwójne życie. Jedno, w którym sam tworzy, i drugie, w którym wchodzi w życie wszystkich ludzi, życie społeczne. To ten rodzaj wielkiego twórcy, który miał doskonale rozdzielone te dwa swoje byty, dwie obecności.”

Długoletnia znajomość i częste kontakty pisarza z Witoldem Lutosławskim pozwoliły mu sformułować wiele trafnych spostrzeżeń o nim jako o kompozytorze i jako o człowieku:
„Mnie najbardziej ujmowało u Witolda poczucie wielkiej odpowiedzialności za swoje dzieło, dbałość o nie. Pamiętam to cyzelowanie, poprawianie, co czasem może otoczenie doprowadzać do szału. Ciągłe poczucie niedosytu, niezadowolenia. To nie są tematy do rozmowy. I ta jego filozofia, że talent to jest dar powierzony, który ofiarowany jest człowiekowi przez naturę czy Boga, ale on musi się z tego wypłacić, dać świadectwo swoją twórczością. On miał poczucie, że musi to posłannictwo godnie wypełnić”.

Lidia Kmitowa, ur. w 1888 r. w Moskwie, zm. w 1967 r. w Warszawie, skrzypaczka pochodzenia rosyjskiego. Studiowała w Berlinie u Ysaÿe’a, Joachima i Barmosa. Od 1911 r. występowała w Niemczech, następnie w Rosji, a w 1921 r. zamieszkała w Polsce. Związana była przez długie lata ze zorganizowaną przez Fitelberga Orkiestrą Polskiego Radia, koncertowała jako solistka i kameralistka, była prymariuszką Kwartetu Polskiego Radia, uczyła w Konserwatorium.

U niej młody Witold, zafascynowany wówczas skrzypcami, pobierał przez sześć lat lekcje gry na tym instrumencie. Wyznał: „Jej zawdzięczam umiejętność frazowania oraz interpretacji w klasycznym tego słowa znaczeniu. W tym czasie zdołałem opanować dość poważny repertuar, m.in. solowe sonaty Bacha i koncerty Mozarta”.

Znakomita skrzypaczka wykonała po raz pierwszy, z Lutosławskim przy fortepianie, dwie jego pierwsze kompozycje kameralne – Sonaty na skrzypce i fortepian (1927 i 1928). Kompozytor określił je po latach jako „strasznie naiwne”, w stylu Griega i wczesnego Debussy’ego.

Niemałą zasługą Lidi Kmitowej jest fakt, że to ona, obserwując zainteresowania swego ucznia kompozycją, skierowała go do Witolda Maliszewskiego.

Eugeniusz Knapik, urodzony w 1951 roku w Rudzie Śląskiej, jest pianistą, kompozytorem i pedagogiem. Studiował w latach 1970–1976 u Henryka Mikołaja Góreckiego (kompozycja) i Czesława Stańczyka (fortepian). Jeszcze przed ukończeniem studiów rozpoczął pracę dydaktyczną w katowickiej uczelni, w której obecnie jest profesorem, kierownikiem Katedry Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (od 1996 roku), a w latach 2002–2008 pełnił funkcję rektora. W roku 2002 artysta otrzymał tytuł profesora muzyki.

W centrum jego zainteresowań zawsze pozostawała pianistyka i kompozycja. Jako pianista brał udział w wielu prestiżowych wydarzeniach koncertowych oraz festiwalowych na całym świecie. Jego repertuar obejmuje przede wszystkim dzieła XX-wieczne, w tym kompozycje Messiaena, Skriabina i Bartóka. Występując także jako kameralista, Knapik współpracował m.in. z Kwartetem Śląskim, Konstantym Andrzejem Kulką, Aurelim Błaszczokiem i Piotrem Pławnerem. Dokonał licznych prawykonań i nagrań polskiej i światowej muzyki współczesnej.

Jako kompozytor od samego początku wyróżniał się oryginalnością pomysłów i znakomitym warsztatem, co od lat 70. przyniosło mu znaczącą liczbę nagród na krajowych i międzynarodowych konkursach. W latach 1988–1996 Knapik, na zamówienie Gerarda Mortiera, dyrektora opery La Monnaie w Brukseli, skomponował trylogię operową The Minds of Helena Troubleyn do tekstu Jana Fabre’a. Kolejne części cyklu miały swoje prapremiery w Operze Flamandzkiej w Antwerpii (Das Glas im Kopf wird vom Glas, 1990), na festiwalu Documenta IX w Kassel (Silent Screams, Difficult Dreams, 1992) i w Operze Wrocławskiej (La libertà chiama la libertà, 2010). Aktualnie zwieńczeniem jego kariery kompozytorskiej jest opera Moby Dick (2001–2010), przygotowana do libretta Krzysztofa Koehlera opartego na słynnej powieści Hermana Melville’a, powstała na zamówienie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie (premiera dzieła planowana jest na czerwiec 2014 roku).

Eugeniusz Knapik przygotował transkrypcję na sopran i fortepian cyklu pieśni Witolda Lutosławskiego Chantefleurs et chantefables. Wraz z Piotrem Pławnerem nagrał na płycie jego Partitę, którą często wykonuje na koncertach. W lutym 2014 Eugeniusz Knapik otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

• Partita w wykonaniu Eugeniusza Knapika i Aleksandry Kuls dostępna na stronie Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego
• Nagranie Chantefleurs et chantefables w transkrypcji na sopran i fortepian Eugeniusza Knapika.

Kazimierz Kord (ur. 1930 w Pogórzu), dyrygent, prowadził wiele muzycznych instytucji w kraju. Najdłużej, bo od 1977 do 2001 r. stał na czele Filharmonii Narodowej w Warszawie.

Edukacje rozpoczynał w Liceum Muzycznym w Katowicach po czym w 1949 roku wyjechał na stypendium do Leningradu, gdzie studiował przez 5 lat w Konserwatorium w klasie znakomitego pianisty i pedagoga Władimira Nielsena. Po powrocie do Polski podjął naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie uczęszczając na zajęcia do Artura Malawskiego i Witolda Krzemieńskiego. Pierwsze zawodowe dyrygenckie doświadczenia zdobywał jako chórmistrz w Warszawskiej Operze. W 1962 r. powrócił jednak do Krakowa, gdzie pełnił funkcję dyrektora Miejskiego Teatru Muzycznego i w czasie ośmioletniej pracy przygotował ok. trzydziestu premier baletowych i operowych, a wśród nich we własnej reżyserii i scenografii Józefa Szajny – Fausta Charlesa Gounoda.

To właśnie dzięki temu spektaklowi został zaangażowany do Gartnerplatztheater w Monachium, gdzie prowadził między innymi Damę Pikową Czajkowskiego czy Zamek Sinobrodego Bartoka. Wielkim osiągnięciem Kazimierza Korda na polu opery była wieloletnia współpraca z Metropolita Opera w Nowym Jorku. Tam przygotowywał Damę pikowa Czajkowskiego, Aidę i Macbetha Verdiego, Cosi fan tutte Mozarta, a na otwarcie sezonu 1977/78 Borysa Godunowa Musorgskiego. W Operze w San Francisco prowadził m. in: Falstaffa i Otello Verdiego. Stałą współpracą związany był także z teatrami operowymi w Amsterdamie, Monachium, Düsseldorfie, w Kopenhadze z Królewską Operą, a także w Londynie prowadząc spektakle w Covent Garden.

Dyrygował także wieloma zespołami symfonicznymi: w Chicago, Cleveland, Pittsburghu, Detroit, Dallas, Cincinnati, gdzie przez pewien czas był pierwszym gościnnym dyrygentem. Poprowadził europejskie tournée z Toronto Symphony Orchestra, był wielokrotnie gościnnym dyrygentem w Osace i Tokio. W Europie dyrygował orkiestrami w Londynie, Paryżu, Berlinie, Wiedniu, Rzymie, Leningradzie, Moskwie, Hamburgu, Kolonii Frankfurcie, a w latach osiemdziesiątych przez sześć sezonów był szefem Orkiestry Sudwestfunk Baden Baden.

W Polsce przez 4 lata stał na czele Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, a w 1977 r. przejął po Witoldzie Rowickim Orkiestrę Filharmonii Narodowej w Warszawie, kończąc działania w roku 2001, kiedy to warszawska Filharmonia obchodziła stulecie swojego istnienia. W tym czasie zespół ugruntował swoją pozycje na międzynarodowej arenie, a Kazimierz Kord z Orkiestrą odbył ponad 30 wielkich tournées koncertowych po wielu krajach świata.

W swoim repertuarze Kazimierz Kord miał dzieła różnych epok i stylów, ale można powiedzieć, że jego uwaga koncentruje się na wielkich muzycznych formach, także utworach współczesnych prezentowanych między innymi podczas Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, na festiwalu w Donaueschingen czy na Forum Lutosławskiego. To właśnie Kazimierz Kord zwrócił się z prośbą do Witolda Lutosławskiego o patronat nad imprezą, która miała być poświęcona najwybitniejszym dokonaniom współczesnej sztuki.

Kompozytor ułożył listę kilkudziesięciu najwybitniejszych dzieł muzycznych, które stworzyły „kanon XX wieku”. Na program każdej edycji Forum składały się koncerty w Filharmonii, a także spotkania, wystawy, seminaria i odczyty poświęcone współczesnej sztuce. Brali w nich udział najwybitniejsi twórcy i teoretycy. Zamierzeniem organizatorów było również, by festiwal stał się okazją do prezentacji dorobku młodych artystów. Pierwsze Forum odbyło się już po śmierci kompozytora w 1995 roku, podczas którego Kazimierz Kord dyrygował IV Symfonią Witolda Lutosławskiego, a w czasie kolejnych poprowadził Chantefleurs et chantefables (IV Forum w 1998), w którym to dziele partię solową śpiewała Olga Pasiecznik, podczas II Forum natomiast (1996) Ewa Pobłocka pod batutą Kazimierza Korda wykonała Koncert fortepianowy kompozytora. Dzieło to znalazło się także w programie wieczoru uświetniającego rocznicę urodzin Chopina 1 marca 1999 roku. Kazimierz Kord nagrał z Ewą Pobłocką Koncert na płytę (firmy CD Accord), na której znajdują się dwa inne Koncerty fortepianowe twórców XX wieku: Andrzeja Panufnika i Pawła Szymańskiego.

Dzieła Witolda Lutosławskiego często pojawiały się pod batutą K. Korda w programach koncertów z orkiestrą Filharmonii w Warszawie. 1 października 1990 roku podczas inauguracji 12 Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego – Kazimierz Kord dyrygował III Symfonią, 4 października 2000 r. podczas inauguracji 14. Konkursu Chopinowskiego Koncertem na orkiestrę, natomiast 5 listopada 2001 r. podczas wieczoru uświetniającego stulecie istnienia Filharmonii warszawskiej pod jego batuta zabrzmiała IV Symfonia kompozytora. W czerwcu 1984 r, na zakończenie sezonu K. Kord zaproponował Koncert na wiolonczelę W. Lutosławskiego, w którym solistą był Roman Jabłoński. Niezapomnianym był wieczór "Yehudi Menuhin in memoriam" (1999 r.), kiedy to zabrzmiała Muzyka żałobna Lutosławskiego, a Kazimierz Kord prowadził zespół Sinfonia Varsovia. Artysta wielokrotnie powracał do Koncertu na orkiestrę, Wariacji symfonicznych, Livre pour orchestre, Mi-parti czy Symfonii również poza Polską. Z Sudwestfunk Orchester Baden Baden przygotował III Symfonię.

Również dzięki Kazimierzowi Kordowi za życia Witolda Lutosławskiego powstała idea „Konkursu kompozytorskiego”. Początkowo jego organizatorem była Filharmonia Narodowa, a od 2004 r. Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego.

Kazimierz Kord dokonał wielu nagrań dla firm płytowych EMI, Philips, Decca, a w Polsce między innymi dla firmy CD Accord nagrał wszystkie symfonie Ludwiga van Beethovena. Ta sama firma dokonała nagrania podczas prawykonania Missa pro pace Wojciecha Kilara, które to dzieło Kazimierz Kord zamówił u kompozytora na stulecie Filharmonii Warszawskiej. Artysta posiada liczne nagrody oraz odznaczenia krajowe i zagraniczne.

Posłuchaj wypowiedzi Kazimierza Korda o Witoldzie Lutosławskim

Włodzimierz Kotoński (1925-2014) – polski kompozytor i pedagog, autor książek o muzyce.

Uczeń Piotra Rytla i Tadeusza Szeligowskiego. Badacz muzyki ludowej oraz muzyki elektronicznej i perkusyjnej. Autor pierwszego polskiego utworu muzyki elektronicznej – Etiudy konkretnej na jedno uderzenie w talerz (1959), współpracownik warszawskiego Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia, uczestnik Międzynarodowych Wakacyjnych Kursów Nowej Muzyki w Darmstadcie. Do jego wychowanków w zakresie kompozycji należą m.in.: Hanna Kulenty, Paweł Szymański, Tadeusz Wielecki czy Paweł Mykietyn.

Lutosławskiego poznał, jak mówił w rozmowie z Grzegorzem Michalskim, „mając dwadzieścia parę lat, przy okazji spotkań w Związku Kompozytorów Polskich. To był rok 1948-1949”. Kompozytorzy współpracowali ze sobą podczas tworzenia programu festiwalu Warszawska Jesień. Kotoński tak opisywał estetyczne upodobania Lutosławskiego: „Miał swoich ulubionych kompozytorów i kierunki, ale nie był przeciwnym prądom, których nie rozumiał. Myślę o minimal music czy o prądach neoromantycznych. Zdecydowanie nie lubił muzyki takich ludzi, jak Krauze czy Ligeti, z którym prywatnie spotykał się wielokrotnie, ale tej muzyki nie lubił. Również do Xenakisa miał dosyć ostrożny stosunek, jakby nie wiedząc, co z tego wynika. Akceptował Xenakisa, ale późniejszego, nie tego matematycznego. Jego ulubionym kompozytorem francuskim był Dutilleux, bardzo lubił Nordheima”.

21 lipca 2014 roku Włodzimierz Kotoński w swoim domu w Warszawie otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Kompozytor zmarł 4 września 2014 roku w Warszawie.

Dyrygent i kompozytor, ur. 14 lipca 1926 r. we Włocławku. Zmarł 15 września 2020 r. Studia odbył w Łodzi u Kazimierza Wiłkomirskiego – dyrygentura i Kazimierza Sikorskiego – kompozycja. Od 1949 r. współpracował z Grzegorzem Fitelbergiem, a w 1953 r. został jego następcą na stanowisku dyrektora artystycznego Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. W ciągu 15 lat pracy z tym zespołem dał się poznać jako pełen pasji propagator muzyki polskiej, zwłaszcza współczesnej, zarówno w Polsce, jak i w wielu krajach świata. Jednocześnie wprowadzał na estrady polskie wybitne dzieła twórców zagranicznych. Znaczącą rolę odegrał również jako dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Warszawie.

"Moje związki z Witoldem Lutosławskim to wieloletnie obcowanie z jego muzyką i znajomość osobista, która z biegiem czasu nabrała cech głębokiej zażyłości i przyjaźni" - wyznał Jan Krenz w rozmowie z Elżbietą Markowską.

Jego współpracę z Witoldem Lutosławskim zapoczątkowało zamówienie, jakie złożył kompozytorowi na utwór dla uczczenia 10 rocznicy śmierci Beli Bartoka. Z tego impulsu zrodziła się Muzyka żałobna. "Niestety spóźniłem się na dziesiątą rocznicę jego śmierci – przyznaje kompozytor – Krenz chciał rozpocząć koncert utworem poświęconym pamięci Bartoka. Do prawykonania Muzyki żałobnej doszło, pod batutą Jana Krenza, dopiero dwa lata później".

Dyrygent wykonywał utwory Lutosławskiego z upodobaniem i często, czuł się więc niemal jego "nadwornym dyrygentem". Szczególnie emocjonalny stosunek miał do Trzech poematów Henri Michaux, którymi wielokrotnie dyrygował wspólnie z kompozytorem. Na słuchaczach XIII Warszawskiej Jesieni niezwykle silne wrażenie wywarło pierwsze w Polsce wykonanie Livre pour orchestre (wrzesień 1969). Lutosławski bardzo cenił interpretacje Jana Krenza, podkreślał: "Jest to jeden z wykonawców ogromnej dla mnie wagi".

Jan Krenz tak scharakteryzował kompozytora: "Sadzę, że tajemnicą Witolda Lutosławskiego było to, że wymagał od siebie maksymalnie dużo, że miał nadludzką wolę spełnienia swoich możliwości. A czynił to z prostotą, bez patosu i liczenia na efekt. Przez półwieku byłem świadkiem jego niezwykłego życia i dokonań kompozytorskich – od Wariacji Symfonicznych do IV Symfonii. Podziwiałem wielką żywotność, potencję twórczą, życiową energię, siłę, z jaką podejmował wciąż nowe zadania twórcze i dyrygenckie. Była w nim wieczna młodość, stała zdolność kreacyjna, entuzjazm – może zamaskowany, ale ogromny i autentyczny."

kt

Norweska śpiewaczka, sopran, właść. Solveig Kringlebotn, ur. w 1963 r., studiowała w Norweskiej Akademii Muzycznej oraz w Królewskiej Akademii Operowej w Sztokholmie, i tam też rozpoczęła karierę sceniczną.

Witold Lutosławski, usłyszawszy ją na Zamku Królewskim w Warszawie, opowiadał później: "Jej recital zrobił na mnie wielkie wrażenie. Zdałem sobie sprawę, że jest to wymarzony typ głosu i interpretacji do mojego nowego utworu". Utworem tym był cykl pieśni z orkiestrą Chantefleurs et Chantefables do słów Roberta Desnosa. Jego prawykonanie z udziałem norweskiej śpiewaczki, z Orkiestrą Symfoniczną BBC pod dyrekcją kompozytora, odbyło się 8 sierpnia 1991 roku na londyńskich Promsach i zostało przyjęte entuzjastycznie.

Koncert ten stał się punktem zwrotnym w karierze Solveig Kringlebotn, która jest odtąd zaliczana do grona czołowych śpiewaczek skandynawskich i występuje na najważniejszych scenach i estradach koncertowych. Z nie mniejszym aplauzem przyjęła ją warszawska publiczność we wrześniu 1991 roku, gdy wykonała partię solową podczas polskiej premiery Śpiewokwiatów i śpiewobajek na koncercie finałowym XXXIV Warszawskiej Jesieni, również pod dyrekcją kompozytora. Kringlebotn nagrała pieśni Lutosławskiego pod batutą Daniela Hardinga.

Ludwik Kurkiewicz (1906-1998) – klarnecista i pedagog, absolwent konserwatorium w Poznaniu w klasie prof. Jerzego Madei. W 1933 r. został pierwszym klarnecistą Filharmonii Warszawskiej, grał również w Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia, a w 1937 roku rozpoczął pracę pedagogiczną w Konserwatorium Warszawskim. Od 1945 r. do końca życia związany był z PWSM w Warszawie, także jako jej wieloletni prorektor; wychował kilka pokoleń klarnecistów.

Wykonywał niemal całą literaturę na swój instrument, zarejestrował na płytach Koncert klarnetowy Karola Kurpińskiego, dokonał licznych nagrań radiowych. Brał udział w festiwalach Warszawska Jesień i Poznańska Wiosna Muzyczna, prezentując nowe utwory kompozytorów polskich. Cieszył się międzynarodowym autorytetem, zasiadał w jury wielu konkursów krajowych i zagranicznych, prowadził kursy mistrzowskie, redagował zbiory literatury pedagogicznej.

15 lutego 1955 roku w Warszawie Ludwik Kurkiewicz wziął udział w prawykonaniu Preludiów tanecznych Witolda Lutosławskiego. Akompaniował Sergiusz Nadgryzowski. Ten cykl pięciu miniatur, zamierzony początkowo jako utwór pedagogiczny, miał się później okazać atrakcyjną pozycją w repertuarze klarnecistów, także w autorskich opracowaniach na klarnet z orkiestrą kameralną oraz na zespół 9 instrumentów.

Kompozytor urodzony w 1988 roku. Od 2013 roku studiuje w Królewskim Konserwatorium w Hadze pod kierunkiem Yannisa Kyriakidesa i Petera Adriaansza. W latach 2009-2014 studiował w Akademii Muzycznej we Wrocławiu w klasie Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil.

Pisze muzykę instrumentalną – skupiając się na rozszerzonych technikach wykonawczych oraz elektroniczną – wykorzystując analogowe źródła dźwięku i estetykę lo-fi. Jego utwory były wykonywane w Polsce, Niemczech, Włoszech i Holandii, na takich festiwalach jak: Gaudeamus Muziekweek, Young Composers Meeting, Apeldoorn Masterclass, Musica Polonica Nova, Musica Electronica Nova oraz Gdański Festiwal Muzyczny.

Jest laureatem konkursów kompozytorskich Generace 2012 oraz Young Composers Meeting 2013. Był także uczestnikiem wielu warsztatów i kursów kompozytorskich prowadzonych przez takich kompozytorów jak: Pierluigi Billone, Christian Wolff, Carola Bauckholt, Dmitri Kourliandski. Gra na magnetofonach w zespole sultan hagavik.

W 2014 roku otrzymał stypendium im. Witolda Lutosławskiego z przeznaczeniem na studia kompozytorskie w Królewskim Konserwatorium w Hadze pod kierunkiem oku w Gdyni. Studiuje w Królewskim Konserwatorium w Hadze pod kierunkiem Yannisa Kyriakidesa i Petera Adriaansza.

Pianista, pedagog, kompozytor, ur. w 1898 r., zmarły w 1980 r. w Warszawie. Studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie fortepian pod kierunkiem Aleksandra Michałowskiego i kompozycję u Romana Statkowskiego. Był wybitnym kameralistą oraz akompaniatorem, współpracował z czołowymi polskimi śpiewakami i instrumentalistami. W archiwum Polskiego Radia znajduje się wiele dokonanych wspólnie z nimi nagrań.

Przez ponad 50 lat Jerzy Lefeld poświęcał się także pracy pedagogicznej – najpierw w Konserwatorium, później w PWSM w Warszawie. Jako kompozytor jest autorem m.in. dwóch symfonii, miniatur fortepianowych, utworów dla dzieci i pieśni. Jego uczniami byli Stefan Kisielewski, Witold Małcużyński i Witold Lutosławski, który, rozpoczynając studia w Konserwatorium, został przydzielony do jego klasy na własną prośbę.

Jak podaje Krzysztof Meyer, „wybór pedagoga podpowiedział mu Stefan Kisielewski, zapewniając, że tym sposobem uniknie kolejnego powrotu do znienawidzonych pięciopalcówek”. Sam Lutosławski wspomina: „łagodność i serdeczny stosunek do uczniów gwarantowały naukę bez stresów. Lekcje z nim były dla mnie bardzo miłym przeżyciem”. Po latach przyznał, że nauka u niego miała też słabszą stronę: „Łatwość gry, jaką przyniósł z sobą na świat, była po prostu niewiarygodna. Lecz te możliwości, zarówno w interpretowaniu muzyki, jak i w technicznym opanowywaniu tekstu, sprawiały, że nie mógł wiele nauczyć, bo sam siebie nigdy nie musiał uczyć”.

Niemiecki dyrygent, ur. 1908, zm. 1996, syn wybitnego poety Wilhelma Lehmanna. Znaczny wpływ na kształtowanie się jego osobowości wywarli Wilhelm Furtwängler oraz August Halm, teoretyk muzyki, entuzjasta Brucknera. Lehmann rozpoczął karierę w 1927 r. w teatrze w Wiesbaden, wielokrotnie występował z Filharmonikami Berlińskimi. W 1949 roku został generalnym dyrektorem muzycznym miasta Hagen w Zagłębiu Ruhry, gdzie działała niezbyt duża orkiestra operowa, i pozostawał na tym stanowisku do r. 1970. Lehmann znacznie ożywił działalność zespołu, wykonując m. in. dzieła współczesne, powołał organizowane do dziś Hagener Musiktage.

Lehman wcześnie poznał twórczość Witolda Lutosławskiego i stał się jednym z pierwszych jej propagatorów w Niemczech, wielokrotnie wykonywał jego utwory. Najważniejszym momentem ich współpracy było zamówienie w 1962 r. nowego utworu dla orkiestry. W rezultacie powstała partytura Livre pour orchestre, dedykowana dyrygentowi. Utwór został wykonany po raz pierwszy pod jego batutą 18 listopada 1968 r. w ramach Musiktage.

Witold Lutosławski wspomina w rozmowie z Zofią Owińską: "Berthold Lehmann jest w moim życiu dosyć szczególną postacią. [...] Zaprosił mnie do Hagen, bym powiedział kilka słów przed koncertem dla studentów, na którym jednym z utworów miały być Gry weneckie. Potem postarał się o to, by zamówić u mnie utwór dla orkiestry. I to było Livre pour orchestre. Lehmann dokonał pierwszego wykonania tego utworu, z wielką starannością i z olbrzymim nakładem pracy, choć nie było to wykonanie, jakiego by można było sobie życzyć, bo to zbyt skromna orkiestra. Ostatnio Lehmann obchodził jakąś rocznicę i nawet chciał, żebym przyjechał i dyrygował moją III Symfonią, którą on już jako mocno starszy pan prowadził, choć ja tego wykonania nie słyszałem."

Livre pour orchestre nadal zajmuje honorowe miejsce w repertuarze orkiestry w Hagen; panuje przekonanie, że współpraca zespołu z Witoldem Lutosławskim podniosła miasto do rangi liczącego się ośrodka muzycznego.

Magnus Lindberg, ur. w Helsinkach, w 1958, fiński kompozytor i pianista, jeden z najbardziej utalentowanych twórców europejskich swego pokolenia, ceniony zwłaszcza za partytury orkiestrowe.

Studiował w Akademii Sibeliusa w Helsinkach pod kierunkiem Einojuhani Rautavaary i Paavo Heininena. Zachęcony przez Heininena, odrzucił dominujący w Finlandii styl narodowy i konserwatyzm, podążając w kierunku dokonań europejskiej awangardy. W 1977 roku stworzył formację promującą nową muzykę „Korvat auki” (Towarzystwo Otwartych Uszu), której członkami byli Eero Hämeeniemi, Jouni Kaipainen, Kaija Saariaho, Esa-Pekka Salonen. W 1980 roku, wraz z Salonenem i najbardziej utalentowanymi instrumentalistami generacji, takimi jak Kari Krikku, czy Anssi Karttunen, założył zespół Toimii! (It Works!). Brał udział w letnich kursach w Sienie u Franco Donatoniego, oraz w Darmstadt u Briana Ferneyhougha i Helmuta Lachenmanna. W 1981 roku wyjechał do paryskiego IRCAM, rozpoczął prywatne studia u Vinko Globokara i Gerarda Grisey’a. Na międzynarodowej scenie muzycznej objawił się w 1982 za sprawą całej serii wyrazistych utworów łączących takie skrajności, jak totalny serializm, aleatoryzm, musique concrète, spontaniczność free jazzu i rytmiczna energia rocka. Action-Situation-Signification (1982), inspirowane książką Eliasa Canettiego Masa i władza, Tendenza, czy Kraft (1983-85), nazywane Świętem wiosny młodego Lindberga, były dziełami o niezwykłej sile. Już wczesne utwory określiły jego upodobania – duży aparat orkiestry symfonicznej, modernistyczne badanie granic i ich przekraczanie, ekstremalne komplikacje.

W końcu lat ’80 jego muzyka ewoluuje w kierunku klasyki nowego modernizmu, komunikatywności i reinterpretacji takich elementów muzycznego języka, jak harmonia, rytm, kontrapunkt, melodia. Rezultatem jest coraz odważniejsze myślenie konsonansem i harmoniczną triadą. Lindberg komponuje trylogię orkiestrową Kinetics (1988), Marea (1989-90) i Joy (1989-90). To ostatnie dzieło jest spełnieniem a jednocześnie wyznacza nową drogę. Bogate w konsonanse, niemal tonalne, doprowadziło Lindberga do impasu. „Poczułem, że nie mogę podążać dalej w tym kierunku, bo następny krok to byłoby już Hollywood!”

Od czasu Joy jego język kompozytorski i styl orkiestracji stają się coraz bardziej wyrafinowane, co słychać w Koncercie na fortepian i orkiestrę (1990-94), kameralnym Corrente (1992) i jego orkiestrowej wersji Corrente II, czy w Duo Concertante (1992). Słychać tu też estetyczne wpływy zarówno Pierre'a Bouleza i Tristana Muraila, jak i Strawińskiego i minimalizmu.

Bardziej eklektyczny styl pojawia się wraz z symfoniczną Aurą (1994) pamięci Witolda Lutosławskiego. „Moim ulubionym instrumentem jest orkiestra” – wyznaje Lindberg. W potężnym niemal 40-minutowym koncercie na orkiestrę jakim jest Aura Lindberg wypełnia precyzyjnie skonstruowaną strukturę ogromną energią i nieoczekiwanymi kombinacjami instrumentów. Tworzy consorty, gra barwami, harmoniami i ich nagłymi kontrastami, prowadząc dyskurs w przystępnym języku melodycznym. Muzyka ta wyraża głęboką potrzebę powiedzenia czegoś, a czyniąc to, przekracza kolejną granicę.

Od tego momentu Lindberg buduje syntezę swych doświadczeń i wypowiada się w coraz bardziej wyrafinowanym języku w kompozycjach takich, jak Feria, czy Fresco (1997), Concerto for Orchestra (2002-03), Sculpture (2005). W kolejnych solowych koncertach – na wiolonczelę (1999), klarnet (2002) i skrzypce (2006) – rozwija już wcześniej obecny w jego muzyce styl koncertujący i wprowadza coraz śmielej wyraźny rysunek melodyczny.

Jego ostatnie dzieła, to Seht die Sonne (2007), skomponowane na zamówienie Berlińskich Filharmoników pod dyrekcją Simona Rattle’a oraz Orkiestry Symfonicznej w San Francisco, chóralno-orkiestrowe GRAFFITI (2009), Al Largo na orkiestrę i Souvenir na zespół z 2010, oraz II Koncert fortepianowy (2012).

Jego kompozycje wykonują takie zespoły, jak Avanti, Ensemble InterContemporain, London Sinfonietta, Philharmonia Orchestra, Los Angeles Philharmonic. Współpracuje z wybitnymi dyrygentami, takimi jak Esa-Pekka Salonen, Jukka-Pekka Saraste, Sakari Oramo, Oliver Knussen, Sir Simon Rattle, Christoph von Dohnányi, Alan Gilbert. Nagrywa dla Deutsche Grammophon, Sony, Finlandia, Ondine. W 2003 roku wyróżniony został prestiżową Wihuri-Sibelius Prize, której laureatami w poprzednich dekadach byli Hindemith, Szostakowicz, Strawiński, Britten, Messiaen, Lutosławski, Penderecki i Ligeti.

W sezonie 2009-2010 Magnus Lindberg był kompozytorem-rezydentem przy Orkiestrze Nowojorskich Filharmoników, która we wrześniu 2009 roku pod dyrekcją swego nowego szefa artystycznego Alana Gilberta dokonała prawykonania zamówionego u kompozytora EXPO (2009). Wydarzenie to urosło do rangi symbolu. Pisano o podmuchu świeżego powietrza w historii tej najstarszej amerykańskiej orkiestry. Decyzja o otwarciu sezonu koncertowego nowym, zamówionym u kompozytora współczesnego utworem zapadła po raz drugi w historii tej orkiestry po wykonaniu Connotations Aarona Coplanda na otwarcie sezonu 1962 roku.

Zapytany o ideę narracyjności w swej muzyce, Magnus Lindberg odpowiada: Music is an art of dramatic expression. I have nothing against narrative music, which is nowadays considered somewhat taboo. The way Witold Lutosławski has come to work thematic material into actual characters, as if in a theater piece, is extraordinary. It’s fine to have direction in a work, a development, an evolution from beginning to end. My concepts are similar – but not identical – to those tonal thought: I consider music in terms of tensions, of relations of suspension – even of suspense (…).

Danuta Lutosławska (1911-1994) – z d. Dygat, p. v. Bogusławska, żona Witolda Lutosławskiego, córka architekta Antoniego Dygata i siostra pisarza Stanisława Dygata.

Zofia Owińska zauważyła: „Myślę, że nie spotkałam w swoim życiu drugiej pary tak serdecznej w stosunku do siebie, tak niezwykle z sobą związanej. (… ) Danusia zawsze zachowywała się bardzo skromnie, cechowała ją niezwykła kultura osobista i, co mnie zawsze w niej urzekało, miała rozbrajający sposób uśmiechania się i śmiania się.” Sam kompozytor tak opowiedział Irinie Nikolskiej o swej małżonce: „Danusia ...studiowała architekturę. Niestety spodziewając się dziecka przerwała studia i nigdy ich nie skończyła. Pozostały zainteresowania i zdolności w tym kierunku. Dlatego to ona zaprojektowała moją pracownię i zrobiła to fenomenalnie! […] Oprócz tego Danusia od dość wczesnych lat naszego małżeństwa zaczęła przepisywać moje utwory. To było oczywiście ogromnym ułatwieniem, ponieważ mogłem projektować układ graficzny wszystkich moich partytur, które Chester wydawał. Pisałem partytury dość starannie ołówkiem i cały poziomy układ był już przeze mnie wykalkulowany tak, jak chciałem. Danusia z tego robiła kalki, które służyły jako matryce do druku. To dla mnie było olbrzymią pomocą, ponieważ byłem pewny efektu końcowego. Nigdy nie ma się tej pewności, kiedy się materiał oddaje sztycharzowi…”.

„Postanowiłam żyć dłużej niż Witek, bo jestem mu potrzebna” – przytoczył wypowiedź Danuty Lutosławskiej Krzysztof Jakowicz. Danuta Lutosławska zmarła dwa miesiące po mężu. Spoczywają razem na Cmentarzu Powązkowskim.

Kompozytor i pedagog. Urodzony 20 lipca 1873 r. w Mohylowie Podolskim, studiował w Petersburgu – najpierw matematykę i medycynę, a następnie, w latach 1898-1902, kompozycję w Konserwatorium u Mikołaja Rimskiego-Korsakowa. Od roku 1908 przebywał w Odessie jako dyrygent orkiestry Towarzystwa Muzycznego, a w 1913 roku został założycielem i pierwszym rektorem Konserwatorium, w którym uczył kompozycji, harmonii i kontrapunktu. W 1921 r., w obawie przed bolszewickimi prześladowaniami, przeniósł się do Warszawy, podejmując działalność pedagogiczną w Konserwatorium, później Wyższej Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina. Pełnił też funkcję dyrektora Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, był współorganizatorem oraz przewodniczącym jury I Konkursu Chopinowskiego w Warszawie (1927). Do jego uczniów należeli Feliks Łabuński, Feliks Rybicki i Witold Lutosławski. Twórczość Maliszewskiego obejmuje cztery symfonie, opery-balety Boruta i Syrena, dzieła religijne – Missa Pontificalis i Requiem, utwory kameralne, fortepianowe, chóralne i pieśni.

Witold Maliszewski, zainteresowany próbami kompozytorskimi 14-letniego Witolda Lutosławskiego, początkowo udzielał mu prywatnie lekcji teorii i kompozycji. Z jego zachęty Lutosławski podjął studia w Konserwatorium, choć Maliszewski oficjalnie prowadził w tym czasie zajęcia jedynie z form muzycznych i kontrapunktu. Lutosławski wspominał: "Był to mój jedyny profesor kompozycji. Miał do mnie prawdziwie ojcowski stosunek. Był to człowiek, do którego jak mało do kogo pasuje określenie – kryształowy charakter. Uważając, że posiadam braki z zakresu teorii muzyki, zadbał, abym te braki uzupełnił. Jednocześnie kładł nacisk, abym komponował z największą swobodą (…). Wspominam Maliszewskiego jako człowieka niezwykle mądrego". Przyznawał też: "Najwięcej jednak skorzystałem z jego wykładów form muzycznych. Te jego wykłady, do których jako podstawa służyły mu Sonaty Beethovena, do dziś są dla mnie istotne. Ich istotą było oparcie się na psychologii odbioru muzyki". Konserwatywny w swych poglądach mistrz przyznawał jednak, że nie rozumie muzyki swego ucznia, który mimo to ukończył u niego studia, przedstawiając jako pracę dyplomową fragmenty Requiem oraz Fugę.

Elżbieta Markowska muzykolog, od 1970 do 2007 związana z Polskim Radiem; w latach 1991-1995 i 1999-2007 dyrektor Programu 2 PR, w którym stworzyła nową formułę tej anteny (muzyka poważna, literatura, informacja i publicystyka kulturalna). Reprezentowała Polskie Radio w Grupie Ekspertów Muzycznych Europejskiej Unii Nadawców (EBU/UER), aktywnie uczestnicząc w tworzeniu projektów przeznaczonych do międzynarodowych transmisji (sezony koncertowe, operowe, letnie festiwale i inne). Jest autorką wielu audycji muzycznych i publicystycznych oraz wywiadów z wybitnymi polskimi kompozytorami i muzykami m. in. z Elżbietą Chojnacką, Henrykiem Mikołajem Góreckim, Janem Krenzem, Witoldem Lutosławskim, Romanem Palestrem, Krzysztofem Pendereckim, Martą Ptaszyńską, Władysławem Szpilmanem, Pawłem Szymańskim.
Otrzymała nagrodę im. Karola Szymanowskiego za rok 2002 przyznawaną od 1997 roku przez Fundację im. Karola Szymanowskiego. W 2003 roku została uhonorowana Nagrodą Ministra Kultury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury.
Publikacje: Jana Krenza pięćdziesiąt lat z batutą (Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1996), album Lutosławski 1913-2013 (wersja polska i angielska, Warszawa, Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego 2012), album Okupacyjne losy muzyków. Warszawa 1939-1945 (wraz z Katarzyną Naliwajek-Mazurek; Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego, 2014).
Elżbieta Markowska należała do grona założycieli Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego, w 2012 roku została wice-prezesem zarządu, a od marca 2015 jest prezesem.

Andrzej Markowski (1924-1986) — dyrygent, kompozytor, organizator życia muzycznego. Początkowo działał jako twórca muzyki teatralnej i filmowej. Był kierownikiem artystycznym i pierwszym dyrygentem Filharmonii Krakowskiej (1959-1964), dyrektorem Filharmonii Wrocławskiej (1965-1969), drugim dyrygentem Filharmonii Narodowej (1971-77) oraz szefem Filharmonii Łódzkiej. Od początku dał się poznać jako prężny propagator muzyki dawnej i współczesnej. Jego największym osiągnięciem jest powołanie do życia festiwalu muzyki oratoryjno-kantatowej Wratislavia Cantans (od 1966). Andrzej Markowski dokonał licznych prawykonań utworów współczesnych kompozytorów polskich, którymi dyrygował także w wielu krajach świata, a polskiej publiczności przedstawiał po raz pierwszy wybitne dzieła różnych epok, od Monteverdiego do współczesności.

W celu wykonywania muzyki współczesnej Andrzej Markowski utworzył Orkiestrę Kameralną Filharmonii Krakowskiej. Poprosił Witolda Lutosławskiego o napisanie utworu, który miałby zostać wykonany na koncercie tego zespołu podczas Biennale Weneckiego. W odpowiedzi otrzymał Gry weneckie, a ich prawykonanie odbyło się w Teatro La Fenice 24 kwietnia 1961 roku. Partytura miała wówczas niekompletną jeszcze postać, brakowało części trzeciej. (Pierwsze wykonanie pełnej wersji dzieła miało miejsce we wrześniu tego samego roku podczas Warszawskiej Jesieni pod dyrekcją Witolda Rowickiego.)

Gry weneckie stały się kamieniem milowym na drodze twórczej Lutosławskiego: w nich zastosował po raz pierwszy technikę „aleatoryzmu kontrolowanego”.

Witold Małcużyński (1914-1977) pianista, laureat III nagrody III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Do konkursu przygotowywał się przez kilka miesięcy pod kierunkiem Ignacego Jana Paderewskiego. Wielką karierę rozpoczął w r. 1940, koncertując najpierw w Ameryce Południowej, w Stanach Zjednoczonych, a po wojnie także w Europie. Znakomity interpretator wielkich dzieł romantycznych, zyskał sławę przede wszystkim jako jeden z najlepszych wykonawców muzyki Fryderyka Chopina, dwukrotnie odbył światowe tournée z okazji rocznic chopinowskich (1949, 1960), brał udział w pracach jury Konkursów Chopinowskich (1960, 1970, 1975).

Witold Lutosławski tak wspominał Witolda Małcużyńskiego w rozmowie z Zofią Owińską: „Był jednym z moich najbliższych przyjaciół, co nawet niekoniecznie było związane ściśle z muzyką. Po prostu byliśmy kolegami w konserwatorium, wprawdzie nie w tej samej klasie, bo on był u Turczyńskiego, ale w tym samym czasie skończyliśmy studia. Zaczęliśmy się później widywać właściwie dopiero po wojnie, bo wcześniej nie było możliwości. I od tego czasu regularnie utrzymywaliśmy kontakt. Bardzo mi go brakuje. Łączyło mnie z nim coś bardzo ważnego. I nie była to właściwie przyjaźń czysto muzyczna, lecz po prostu ludzka. Może nawet więcej niż to”.

Małcużyński zachęcał Witolda Lutosławskiego do napisania Koncertu fortepianowego. „Małcużyńskiemu bardzo zależało na powstaniu Koncertu, mnie zresztą tak samo zależało na nim jako wykonawcy. Ale niestety ta (druga już) próba się nie udała. Natomiast pierwsze podejście do Koncertu przerwała wojna.” — wyznał Lutosławski w rozmowie z Zofią Owińską. Pierwsze szkice do Koncertu, powstałe w latach 1937-39, zaginęły w czasie wojny.

Krzysztof Meyer (ur. 1943 w Krakowie), kompozytor i pianista, studia odbył pod kierunkiem Stanisława Wiechowicza i Krzysztofa Pendereckiego, a uzupełniał je u Nadii Boulanger i prywatnie u Witolda Lutosławskiego. Był wykładowcą uczelni w Krakowie (1972–87) i w Kolonii (1987–2008). W 1965 roku zadebiutował na „Warszawskiej Jesieni” I Kwartetem smyczkowym jako najmłodszy kompozytor w historii festiwalu. Jest twórcą m. in. symfonii, koncertów, kwartetów smyczkowych, opery Cyberiada wg Lema, oratorium Stworzenie świata, a także autorem licznych pism o muzyce. Utwory Krzysztofa Meyera są wykonywane w wielu ośrodkach muzycznych świata. Owocem jego zainteresowania Dymitrem Szostakowiczem jest fundamentalna monografia rosyjskiego kompozytora oraz dokończenie porzuconej przez niego opery Gracze.

Znajomość Krzysztof Meyera z Witoldem Lutosławskim trwała 29 lat, od chwili, gdy ten po debiucie młodego kompozytora na Warszawskiej Jesieni zaproponował, że będzie udzielał mu prywatnych lekcji. Nie ograniczyły się one do muzyki: „Od razu zaczął mówić o polityce. To było dla mnie o tyle niezwykłe, że w tamtych czasach z kimś mało bardzo znanym o polityce się nie rozmawiało. A on chciał mi dać do zrozumienia, żebym zawsze pamiętał o tym, że nie żyjemy w wolnym kraju, i że warunki, w jakich się znajdujemy, są dalekie od normalności. I o tym trzeba pamiętać i to przekazywać dalej” – wspomina Krzysztof Meyer, widząc w tym gest patriotyzmu i „próbę wychowania młodego człowieka również od tej strony”. Mówi o swym mistrzu: „Dawał mi niezwykle precyzyjne wskazówki, jak żaden inny z moich poprzednich pedagogów, a ja w końcu uczyłem się u Nadii Boulanger. To było dla mnie odkrycie, jak można uczyć techniki kompozytorskiej, dokładności, konsekwencji, logiki”. Meyer przypomina credo Lutosławskiego: „Tak, jak najwyższym celem nauki jest prawda, tak najwyższym celem sztuki jest piękno”.

W późniejszych latach ich relacja mistrz – uczeń przerodziła się podczas współpracy na forum Komisji Programowej „Warszawskiej Jesieni” i w Zarządzie Związku Kompozytorów Polskich w bliską znajomość i w końcu – przyjaźń. W 1996 roku w Düsseldorfie Krzysztof Meyer zorganizował „Polską Jesień”, prezentując twórczość niezbyt dobrze jeszcze znanego w Niemczech Witolda Lutosławskiego. Jego pamięci poświęcił Abschied-Musik.

O muzyce Witolda Lutosławskiego mówi: „Stworzył język muzyczny absolutnie odrębny od wszelkich kierunków, trendów, stylistyki jakichkolwiek innych kompozytorów, niepowtarzalny i od razu rozpoznawalny. To w XX wieku udało się bardzo niewielu. Jest dla mnie wielką radością żyć w czasach, w których jego muzyka zyskuje powszechne uznanie”.

Krzysztof Meyer opublikował wraz z Danutą Gwizdalanką zbiór pism i wypowiedzi Lutosławskiego pt. Witold Lutosławski. Postscriptum oraz najbardziej dotąd kompletną, dwutomową biografię kompozytora pt. Witold Lutosławski. Droga do dojrzałości i Witold Lutosławski. Droga do mistrzostwa, w której umieścił liczne osobiste wspomnienia o kompozytorze.

24 stycznia 2013 roku Krzysztof Meyer został odznaczony medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Kazimierz Michalik (ur. 1933) — polski wiolonczelista i pedagog, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.

Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, gdzie kształcił się pod kierunkiem J. Drohomireckiego. Ukończył również praską Akademię Sztuk Muzycznych w klasie wiolonczeli prof. K. Sádlo i M. Sádlo. Jak sam wielokrotnie podkreślał, istotny wpływ na jego rozwój artystyczny miały kontakty z wybitnymi wiolonczelistami: Mścisławem Rostropowiczem, Danielem Szafranem i André Navarrą.

Przez wiele lat był koncertmistrzem wiolonczel w Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach oraz w Orkiestrze Symfonicznej Filharmonii Narodowej w Warszawie. Od 1974 roku prowadzi działalność pedagogiczną. Wśród jego uczniów znajdziemy wielu wybitnych polskich wiolonczelistów na czele z Andrzejem Bauerem, Tomaszem Strahlem czy Karolem Marianowskim. Andrzej Bauer o swoim nauczycielu: „Każdy, kto ma kontakt z profesorem odczuwa ogrom jego horyzontów myślowych, niezwykłe oczytanie, bardzo wysoko ustawioną poprzeczkę, jeśli chodzi o sprawy szeroko rozumianej kultury osobistej. Profesor ma niezwykłą wiedzę na tematy plastyczne, literackie i teatralne. Jest człowiekiem w najlepszym znaczeniu tego słowa renesansowym”.

Kazimierz Michalik jest pomysłodawcą Międzynarodowego Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego, prezesem Fundacji Na Rzecz Promocji Młodych Wiolonczelistów (organizatora konkursu), w kilku edycjach był przewodniczącym jury.

Podczas koncertu laureatów IX Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego w Filharmonii Narodowej w lutym 2013 roku Kazimierz Michalik otrzymał Medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego w uznaniu za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Grzegorz Michalski – muzykolog. 1971-73 redaktor w dwutygodniku „Ruch Muzyczny”, 1974-81 kierownik Redakcji Muzyki Poważnej w Telewizji Polskiej, 1982-88 konsultant programowy Filharmonii Narodowej, 1988-90 dyrektor i redaktor naczelny Polskiego Wydawnictwa Muzycznego, 1990-92 podsekretarz stanu następnie pełnomocnik do spraw Dziedzictwa Chopinowskiego w Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1992-99 kierował Działem Publicystyki Kulturalnej w II Programie Polskiego Radia. W latach 2001-2008 (z przerwą w 2006 r.) dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Zainicjował m.in. cykl konferencji chopinologicznych, Koncertów Urodzinowych Chopina w Filharmonii Narodowej, koncertów i nagrań muzyki Chopina na historycznych instrumentach, festiwale „Chopin i jego Europa”, cykle wydawnicze (m.in. „Dzieła Fryderyka Chopina. Wydanie Faksymilowe”). Członek Związku Kompozytorów Polskich i Polskiego PEN Clubu. W latach 2008-2014 prezes Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego, od 2011 członek Rady Programowej NIFC a następnie 2014-2015 jako pełnomocnik dyrektora Instytutu zaangażowany w przygotowanie i organizację Konkursu Chopinowskiego. W maju 2017 został prezesem Polskiej Rady Muzycznej.

Ważniejsze publikacje: Nowa muzyka (od roku 1937), w: Dzieje muzyki polskiej w zarysie, Warszawa 1977; New Polish Music 1980-1989, w: Polish Realities – the Art in Poland, Glasgow 1990; Lutosławski w pamięci. 20 rozmów o kompozytorze (Gdańsk, 2007).

Dyrygent i kompozytor, urodzony w 1947 roku w Łodzi. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie – dyrygenturę pod kierunkiem S. Wisłockiego, teorię muzyki oraz kompozycję u A. Dobrowolskiego. Wraz z K. Knittlem i E. Sikorą utworzył grupę kompozytorską KEW. Jego utwór Szeptet na 2 soprany, 2 mezzosoprany, 2 alty i kulturystę (1973) uzyskał w 1975 nagrodę włoskiego Radia i Telewizji "Premio RAI". W 1974 Wojciech Michniewski zdobył wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie Dyrygenckim w Katowicach, w 1977 – I nagrodę i Złoty Medal na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. G. Cantellego w mediolańskim Teatro alla Scala, a w 1978 – brązowy medal na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. E. Ansermeta w Genewie. W latach 1973-78 związany był z Filharmonią Narodową, początkowo jako dyrygent- asystent, a od 1976 jako etatowy dyrygent. Od roku 1979 do 1981 był dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi, sprawując równocześnie (do 1983) funkcję kierownika muzycznego sceny współczesnej w Warszawskiej Operze Kameralnej. Następnie (1984-87) był etatowym stałym dyrygentem gościnnym Polskiej Orkiestry Kameralnej, pełniąc ważną rolę w jej transformacji w znaną dziś Sinfonię Varsovię, a od 1987 do 1991 stał na czele Filharmonii Poznańskiej jako jej dyrektor naczelny i artystyczny. Po 1991 Wojciech Michniewski zdecydował nie przyjmować żadnej propozycji stałej współpracy i dyryguje wyłącznie gościnnie. Jest dyrygentem bardzo wszechstronnym, prowadzi zarówno koncerty symfoniczne, jak i spektakle operowe, a obok repertuaru klasycznego jest szczególnie ceniony za interpretacje muzyki współczesnej.

Biogram na podstawie oficjalnej notki dyrygenta oraz sw

Marek Moś – dyrygent, dyrektor artystyczny orkiestry kameralnej AUKSO od czasu jej powstania. Dyrektor artystyczny festiwalu "Letnia Filharmonia AUKSO" w Wigrach. Polski skrzypek i kameralista.

Kształcił się w Bytomiu i Katowicach. Jego pedagogami byli Kazimierz Dębicki i Andrzej Grabiec. Założyciel i wieloletni primarius Kwartetu Śląskiego – zespołu, który w krótkim czasie stał się jednym z najwybitniejszych kwartetów smyczkowych w Europie. Z kwartetem występował na najbardziej prestiżowych festiwalach i najznakomitszych estradach świata, między innymi w Konzerthaus w Wiedniu, Concertgebouw i Ijsbreker w Amsterdamie, Vredenburg w Utrechcie, Schauspielhaus w Berlinie, Tivoli w Kopenhadze, Tonhalle w Dusseldorfie, De Singel w Antwerpii, Merkin Hall w Nowym Jorku i Jordan Hall w Bostonie. Z Kwartetem Śląskim artysta dokonał około 30 prawykonań utworów polskich i obcych, z czego część jest dedykowana zespołowi. Artysta ma w swoim dorobku wiele nagrań archiwalnych dla Polskiego Radia i Telewizji, a także dla firm fonograficznych (CD Accord, Olympia, Patridge, Thesis, Wergo). Płyty, w nagraniu których uczestniczy Marek Moś, zdobywają liczne wyróżnienia i nagrody. Monograficzna płyta z utworami H. M. Góreckiego zdobyła Nagrodę Polskiego Przemysłu Fonograficznego „Fryderyk’ 95”. Kolejny tytuł „Fryderyka” oraz wyróżnienie „Płyta Roku” magazynu „Studio” za rok 1997 zdobyła ostatnia płyta zespołu z nagraniami kwartetów K. Szymanowskiego i W. Lutosławskiego.

Marek Moś jest również laureatem wielu nagród między innymi: Konkursu Muzyki Współczesnej w Krakowie (1979), MiędzynarodowejTrybuny UNESCO w Paryżu (1984, 1988), Związku Kompozytorów Polskich (1994, 2005) Nagroda Ministra Kultury „Gloria Artist” /srebrna/ (2005), Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego (2005), Honorowy Obywatel Miasta Tychy (2009)

Obok aktywności koncertowej i nagraniowej, Marek Moś wykłada również w Akademii Muzycznej im K. Szymanowskiego w Katowicach.

W lutym 2014 Marek Moś otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Niemiecka skrzypaczka, ur. w 1963 r., rozpoczęła karierę w wieku zaledwie 13 lat, gdy Herbert von Karajan zaprosił ją do wspólnych występów i nagrań. Zadebiutowała pod jego dyrekcją w r. 1976 wykonując IV Koncert skrzypcowy D-dur Mozarta na festiwalu w Lucernie. Wkrótce ukazała się jej pierwsza płyta, również z Karajanem, z dwoma koncertami Mozarta. Następne lata - to pasmo sukcesów na najważniejszych estradach świata i współpraca z czołowymi orkiestrami i dyrygentami.

Z muzyką Witolda Lutosławskiego Anne-Sophie Mutter zetknęła się, gdy Paul Sacher, dla którego polski kompozytor napisał Łańcuch II, zaangażował ją do wykonania partii solowej w tym utworze. Po latach 22-letnia wtedy artystka wspominała: "W 1985 roku był to dla mnie ogromny szok, ponieważ nigdy wcześniej nie wykonywałam muzyki współczesnej. Lutosławski był pierwszy. Kiedy dostałam partyturę, wydała mi się zbiorem hieroglifów. [...] miałam obawy, czy potrafię tę muzykę zrozumieć, wnieść do niej coś osobistego. [...] Pojęłam, że kompozytor czegoś ode mnie domaga i że to coś jest we mnie. Lutosławski potrącił nutę, która jeszcze nie brzmiała. To był przełom w moim muzycznym rozwoju. Po tym utworze od razu chciałam grać następny, marzył mi się pełny koncert skrzypcowy."

Lutosławski z kolei wyrażał się o sztuce skrzypaczki z rzadkim u niego zachwytem. W rozmowie z Zofią Owińską tak wspominał próbę do Łańcucha II: "Ja tego momentu nigdy w życiu nie zapomnę. To było dla mnie coś zupełnie wyjątkowego. Nie wyobrażałem sobie, że moja muzyka może tak brzmieć. Na czym to polegało, ta nieprawdopodobna siła i moc tej muzyki? Otóż to jest artystka, która ma niezwykle bogaty repertuar emocjonalny gry - gama rodzajów, nastrojów [...] jest kolosalna. [...] nie ma ani jednej chwili, żeby jej wykonanie było obojętne. Wszystko, każdy drobiazg w jej grze mówi coś bardzo ważnego. [...] dała mi przeżycie w moim muzycznym życiu bardzo istotne. Potem występowaliśmy razem szereg razy."

Prawykonanie Łańcucha II w styczniu 1986 r. w Zurychu pod dyrekcja Paula Sachera stało się ogromnym sukcesem i zapoczątkowało trwałą współpracę i przyjaźń kompozytora i młodziutkiej skrzypaczki. Dla niej opracował on orkiestrową wersję Partity, aby mogła wykonywać ją wraz z Łańcuchem II na jego koncertach kompozytorskich. Prawykonanie tryptyku, jaki utworzyły oba te dzieła oraz łączące je Interludium, odbyło się w r. 1990 w Monachium pod dyrekcją kompozytora. Anne Sophie Mutter otrzymała również od Witolda Lutosławskiego upominek całkiem prywatny – w 1989 r. podarował jej jako prezent ślubny krótką Lullaby „for Anne-Sophie”. Kompozytor zaczął też pracę nad koncertem skrzypcowym, której jednak nie dane mu było dokończyć – pozostawił jedynie szkice.

François-Bernard Mâche (1935) – francuski kompozytor, teoretyk muzyki, wykładowca uniwersytecki. Studiował kompozycję u Oliviera Messiaena. W swojej twórczości inspiruje się antycznymi kulturami, lingwistyką czy zjawiskami przyrody, np. śpiewem ptaków. W języku polskim ukazało się parę tekstów teoretycznych F. B. Mâche'a: Muzyka a język („Res Facta” 2), Messiaen – doświadczenia i perspektywy („Res Facta” 3) czy Surrealizm a muzyka („Literatura na Świecie” 5/1978).

W roku 1994 kompozytor uczcił pamięć Witolda Lutosławskiego biorąc udział w projekcie Hommage à Lutosławski. W komentarzu do utworu Planh Mâche napisał: „Tytuł utworu nawiązuje do tradycji średniowiecznego planctus lub planh trubadurów prowansalskich. Termin ten oznaczał muzykę, będącą wyrazem żalu po stracie wielkiego człowieka. W tym przypadku odnosi się on również do uniwersalnego archetypu szlochu, łkania, który posłużył za wzór długiego kanonu miar rytmicznych powierzonego orkiestrze smyczkowej. Gdy kompozytor pragnie oddać hołd pamięci mistrza, może złożyć na jego grobie dzieło, którego związek z okolicznościami jest zewnętrzny, lub nadać swej pracy emocjonalny kształt medytacji nad jego śmiercią. Z tych dwóch możliwych rozwiązań wybrałem drugie, w bardziej naturalny sposób oddające mój szacunek i smutek”.

7 lutego 2014 w Warszawie w czasie festiwalu Łańcuch XI François-Bernard Mâche otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Marc Neikrug (ur. 1946) amerykański kompozytor i pianista. Jest autorem znacznej liczby utworów różnych gatunków. Największym powodzeniem cieszą się: utwór teatralny Through Roses, — opowieść o skrzypku, który przeżył Auschwitz, oraz „antynuklearna” opera Los Alamos. Od połowy lat siedemdziesiątych Marc Neikrug jako pianista stale występuje i nagrywa z Pinchasem Zukermanem. Z myślą o obu artystach Witold Lutosławski skomponował w 1984 r. Partitę na skrzypce i fortepian, zamówioną przez Orkiestrę Kameralną Saint Paul. (Pinchas Zukerman był wówczas jej dyrektorem muzycznym.) Zukerman i Neikrug wykonali Partitę po raz pierwszy 18 stycznia 1985 roku.

W komentarzu do utworu Witold Lutosławski napisał m. in.: „Utwór składa się z pięciu części, z których głównymi są pierwsza, trzecia i piąta. Części druga i czwarta to jedynie krótkie interludia, grane ad libitum. (…) Trzy główne części nawiązują, przynajmniej pod względem rytmu, do osiemnastowiecznej tradycji muzyki instrumentalnej. (…) Pod względem harmoniki i melodyki Partita należy do tej samej grupy ostatnich moich kompozycji, co III Symfonia i Łańcuch I”.

Irina Nikolska — rosyjski muzykolog. W latach 1968-72 studiowała w Instytucie Muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim u Zofii Lissy i Michała Bristigera, a następnie w Rosyjskiej Akademii Muzyki im. Gniesinych w Moskwie, gdzie odbyła również studia doktoranckie. Pracuje w Państwowym Instytucie Sztuki w Moskwie. Wiele prac poświęciła muzyce polskiej, jest autorką książki Od Szymanowskiego do Lutosławskiego i Pendereckiego (Moskwa, 1990) za którą otrzymała nagrodę Związku Kompozytorów Rosyjskich. Stypendium Fundacji Paula Sachera umożliwiło jej pracę nad spuścizną Witolda Lutosławskiego. Współpracuje z Instytutem Polskim w Moskwie, prowadzi w Rosyjskim Radiu audycje poświęcone muzyce polskiej.

Witolda Lutosławskiego Irina Nikolska poznała w 1969 roku, gdy pisała pracę na temat jego Melodii ludowych. Wspomina: „Lutosławski potrafił sprawić, by rozmówca poczuł się rozluźniony, uwolnić go od poczucia skrępowania. To było jedno z moich najmocniejszych wrażeń po pierwszym spotkaniu. Zanim przeszliśmy do Melodii ludowych, znalazło się mnóstwo tematów, które były dla kompozytora ciekawe. Zapamiętałam, że wypytywał o wykształcenie muzyczne w ZSRR, o program kształcenia muzykologów i kompozytorów. Interesował się nowościami literatury rosyjskiej, zachwycał się przeczytanym niedawno po polsku Mistrzem i Małgorzatą Bułhakowa. To zainteresowanie kulturą rosyjską zdziwiło mnie, ale i ucieszyło. Później dowiedziałam się od Witolda, że w tym czasie pisał swój Koncert wiolonczelowy dla Rostropowicza, był zafascynowany wybitną osobowością tego artysty, zachwycał się humorem rosyjskim.”

Bliska znajomość Iriny Nikolskiej z Witoldem i Danutą Lutosławskimi pogłębiała się w czasie licznych spotkań zarówno w Polsce, jak i podczas wizyt kompozytora w Związku Radzieckim, często przy okazji wykonań jego nowych dzieł. Zachwycała się małżeństwem Lutosławskich: „Przypominali parę łabędzi, które nie mogą żyć jeden bez drugiego.”

„Los obdarzył mnie szczęściem bliskiej przyjaźni z wielkim człowiekiem. Było to najważniejsze twórcze spotkanie w moim życiu. Istnieje piękno absolutne i doskonałe, a ja wiem, że jest w nim muzyka Lutosławskiego, oczyszczająca ze wszystkich marności tego świata” – wyznaje Nikolska we wstępie do swej książki o kompozytorze. Zawiera ona zapis rozmów z Witoldem Lutosławskim, wydanych po rosyjsku, po angielsku i po polsku p.t. Muzyka to nie tylko dźwięki.

24 stycznia 2013 roku Irina Nikolska została odznaczona medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Per Nørgård (ur. 1932) – duński kompozytor, profesor kompozycji w Akademii Muzycznej w Aarhus, nagrodzony Medalem 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Studiował w Królewskiej Akademii Muzycznej w Kopenhadze w klasie Vagna Holboe, a następnie w Paryżu pod kierunkiem Nadii Boulanger. W swoim dorobku ma ponad trzysta dzieł, w tym symfonie, muzykę kameralną, dzieła chóralne, opery, muzykę elektroniczną, baletową i filmową.

Maciej Jabłoński porównał jego symfonikę z dziełami Witolda Lutosławskiego: "Spójność formy osiągana jest u Nørgårda poprzez kreowanie wielowarstwowych związków pomiędzy poszczególnymi zjawiskami, a nie (jak np. u Pendereckiego) na drodze tworzenia monumentalnej i zachwycającej wielkością, jednak przewidywalnej konstrukcji. Takie podejście bliższe jest moim zdaniem Lutosławskiemu, jednakowoż duński twórca wydaje się być bardziej odważny w swojej dezynwolturze i rozmachu artystycznych przedsięwzięć, gubiąc przy tym – co zdaje się nieuniknione – typową dla Lutosławskiego elegancję i dystans" ("Glissando" 2006, nr 8).

W 1994 roku na koncercie Hommage à Lutosławskiwykonano utwór Pera Nørgårda Poza ten świat (Rozstanie) na podwójny kwintet smyczkowy lub orkiestrę smyczkową. W komentarzu kompozytora czytamy: "Utwór został skomponowany na zamówienie przyjaciół Witolda Lutosławskiego jako symboliczne pożegnanie wielkiego kompozytora i szlachetnego człowieka. Tytuł jest cytatem z poematu Yunusa Emre, tureckiego poety żyjącego w XIV wieku. Poemat Biz dünyadan otwierają słowa: «Jesteśmy na drodze prowadzącej z tego świata, przesyłamy pozdrowienia tym, co pozostali...»”.

29 listopada 2013 roku w Kopenhadze Per Nørgård otrzymał Medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze. Wręczenie Medalu odbyło podczas koncertu, na którym Per Nørgård wykonał dla uczczenia pamięci Lutosławskiego swój utwór En blomst som rosen... na fortepian solo.

Skrzypek, pedagog, niezwykle aktywny organizator życia muzycznego, wydawca, ur. w 1894 r. w Olszanie na Ukrainie, zmarły w 1975 r. w Warszawie. Studiował grę na skrzypcach w Piotrogrodzie, a następnie w Warszawie u Stanisława Barcewicza, w Paryżu pod kierunkiem Wandy Landowskiej zgłębiał sztukę interpretacji muzyki dawnej.

W okresie międzywojennym był skrzypkiem Opery Warszawskiej, grał również w utworzonym przez siebie zespole muzyki dawnej „Triosonata” oraz w Kwartecie Polskim, którego prymariuszką była Irena Dubiska. Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Muzyki Polskiej oraz Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej, kierował ORMUZ-em, instytucją organizującą koncerty najlepszych wykonawców w małych miejscowościach. Po wojnie powołał do życia Polskie Wydawnictwo Muzyczne i kierował nim przez 20 lat, dając się poznać jako niestrudzony propagator muzyki polskiej. W 1963 roku Tadeusz Ochlewski założył zespół „Con moto ma cantabile”, który odegrał wielką rolę w upowszechnianiu muzyki dawnej.

Jego bliska współpraca z Witoldem Lutosławskim datuje się na okres, gdy kierował Polskim Wydawnictwem Muzycznym. Ochlewski, który chciał przede wszystkim inspirować powstawanie nowych utworów, zamówił u Lutosławskiego Melodie ludowe, a później opracowanie Kolęd – oba zbiory zyskały ogromną popularność; przyczynił się też do powstania innych utworów zainspirowanych muzyką ludową, jak Bukoliki czy Preludia taneczne. Po latach kompozytor przyzna: „Stąd moje zainteresowanie folklorem”. Ochlewski dostarczył mu też wiersze Tuwima, by napisał do nich piosenki dla dzieci. W uznaniu zasług Tadeusza Ochlewskiego Witold Lutosławski zadedykował mu w r. 1951 Recitativo e arioso na skrzypce i fortepian.

Andrzej Panufnik – kompozytor i dyrygent, ur. 1914 w Warszawie, zm. 1991 w Twickenham. Studiował w Konserwatorium Warszawskim, m.in. kompozycję u Kazimierza Sikorskiego i Witolda Maliszewskiego, a następnie w Wiedniu (dyrygentura u Weingartnera) i Paryżu.

W latach okupacji grał w duecie fortepianowym z Witoldem Lutosławskim, występując w kawiarniach warszawskich – głównie U Aktorek oraz Sztuka i Moda. Dla potrzeb tych występów obaj dokonali ponad 200 opracowań dzieł z repertuaru klasycznego. Witold Lutosławski opowiedział Zofii Owińskiej: „Mieliśmy w repertuarze bardzo dużo muzyki poważnej, zaczynając od toccat organowych Bacha (…), aż do Bolera Ravela, które było naszym cheval de bataille. (…) grywaliśmy cały cykl walców Mozarta, Schuberta i Brahmsa. (…) robiliśmy również bardzo swobodne parafrazy, jak z fragmentów Carmen Bizeta, a nawet trochę humorystycznie (…) z Czardasza Montiego… Wszystko to spłonęło. Zdołałem wywieźć tylko moje utwory i jeden jedyny utwór, który graliśmy z Panufnikiem – parafrazę 24. Kaprysu Paganiniego. Powstała ona za namową harfisty Filharmonii Warszawskiej, Markiewicza, który był kelnerem w kawiarni Aria”.

Panufnik w swojej autobiografii wspominał : „Czasami dla żartu graliśmy jazz… Niekiedy, aby uniknąć nudy, improwizowaliśmy własne utwory jazzowe… (…) rysowaliśmy diagram, określający tempo i przebieg harmoniczny w określonej liczbie taktów (…), nigdy jednak nie ujawnialiśmy przed publicznością naszej tajemnicy, że improwizujemy, zamiast wykonywać skomponowane i starannie przygotowane utwory”.

Między obydwoma kompozytorami istniała cicha rywalizacja, a po wojnie ich relacje znacznie się ochłodziły. Panufnik rozwinął karierę kompozytorską i dyrygencką, jednak w 1954 r. wyemigrował do Anglii, skazując się tym samym w Polsce na artystyczny niebyt. Jego twórczość powracała tu na estrady stopniowo od lat 70. Tryumfem kompozytora był jego przyjazd do Polski w r. 1990, gdy wykonano 11 jego utworów na Warszawskiej Jesieni.

Witold Lutosławski – pisze Tadeusz Kaczyński – nazywał Panufnika „wielkim kompozytorem. Zachwycał się zwłaszcza jego Koncertem skrzypcowym, który wyżej cenił niż Sinfonię sacra”.

Audycja radia BBC o wojennych losach i przyjaźni Witolda Lutosławskiego i Andrzeja Panufnika (po angielsku)

Lady Camilla Panufnik – angielska fotograficzka, autorka kilku książek, w tym przewodników dla rodziców i albumów fotograficznych, wdowa po Andrzeju Panufniku. Współpracowniczka wielu organizacji charytatywnych. Od wielu lat jest zaangażowana w promocję polskiej muzyki na świecie.

Camilla Jessel była córką emerytowanego komandora angielskiej marynarki. W młodości wraz z ojcem mieszkała w Indiach, podróżowała po Afryce i Stanach Zjednoczonych, studiowała w Paryżu na Sorbonie. 27 listopada 1963 wyszła za mąż za Andrzeja Panufnika.

8 lutego 2014 w Warszawie w czasie festiwalu Łańcuch XI Lady Camilla Panufnik otrzymała Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Józef Patkowski (1929–2005) muzykolog, kompozytor, wybitny znawca i propagator muzyki współczesnej, wykładowca w Uniwersytecie Warszawskim i w uczelniach muzycznych w Krakowie i w Katowicach. W 1957 roku założył Studio Eksperymentalne Polskiego Radia, które prowadził do roku 1983. Zainspirował wielu kompozytorów do tworzenia muzyki elektroakustycznej, położył ogromne zasługi w jej wprowadzeniu i upowszechnieniu w Polsce i w krajach bloku wschodniego. Wygłaszał w kraju i za granicą wykłady na temat muzyki elektroakustycznej, poświęcił jej liczne prace, prowadził cykl audycji radiowych Horyzonty muzyki (wspólnie z Anną Skrzyńską). Był przewodniczącym Komisji Programowej Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” i prezesem Związku Kompozytorów Polskich. Z jego inicjatywy powstało Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego.

O swoich związkach z kompozytorem opowiedział Józef Patkowski Grzegorzowi Michalskiemu w wywiadzie radiowym: „W Teatrze Polskiego Radia przejąłem po Stefanie Jarocińskim pozycję doradcy muzycznego, a dla Teatru pisał wtedy Witold Lutosławski. Tam właśnie się spotkaliśmy. To bardzo ważny rozdział w moim życiu. Niewielu spotkałem ludzi tak wspaniałych jak Witold Lutosławski. Był dla mnie w pewnym sensie ojcem. Radziłem się go w wielu sprawach, otrzymywałem sugestie, korzystałem przede wszystkim z jego wielkiej dobroci, nadzwyczajnej serdeczności i inteligencji. Jak powiedział pewien znany filozof: »mądrość to inteligencja plus dobroć«. Te warunki Witold Lutosławski na pewno spełniał… Traktowałem tę znajomość jako ważną przyjaźń w moim życiu. Wielokrotnie po przyjeździe zza granicy Witold telefonował, relacjonując, jak poszedł koncert, jakie miał wrażenia, itd. Sprawy Związku Kompozytorów były oczywiste – ilekroć się widzieliśmy, zdawałem mu relację z tego co się dzieje odnośnie Warszawskiej Jesieni… Będąc w bardzo młodym wieku, podjąłem w radiu odpowiedzialną pracę tworzenia Studia Eksperymentalnego. Nie było nikogo, kto by mógł mi fachowo poradzić, jak pewne rzeczy rozwiązać. Czasami musiałem podjąć decyzję – iść w tę czy w tamtą stronę. Na ogół obawiałem się, czy podołam. W takich sytuacjach bardzo ważne jest mieć kogoś mądrego, kto spojrzy trochę z boku, trochę ośmieli, troszkę uporządkuje w głowie, hierarchię wartości jakąś wprowadzi. W tym sensie wiele zawdzięczam Lutosławskiemu”.

kt

Bogdan Pałosz — dyrektor Międzynarodowego Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego, wiceprezes Fundacji Na Rzecz Promocji Młodych Wiolonczelistów (organizatora konkursu), profesor w Instytucie Wysokich Ciśnień PAN.

I edycja Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego odbyła się w roku 1997. Konkurs obywa się co dwa lata w lutym. Wśród laureatów znajdują się znakomici wiolonczeliści młodego pokolenia m.in.: Bartosz Koziak (2001), Julian Steckel (2003) czy Marcin Zdunik (2007).

Lutosławskiego wybrano patronem konkursu dla młodych wiolonczelistów (w konkursie startować mogą wyłącznie muzycy do 24 roku życia) ze względu na trzy istotne utwory napisane przez niego na wiolonczelę: solowej Wariacji Sacherowskiej, kameralnego Grave oraz Koncertu wiolonczelowego, wokół których zbudowano program trzech kolejnych etapów konkursu. Jak podkreślał Bogdan Pałosz w prasowym wywiadzie, nie bez znaczenia była również życzliwość Lutosławskiego względem młodych artystów, których wspierał stypendiami.

Konkurs należy do ważnych międzynarodowych organizacji – jest członkiem The World Federation of International Music Competitions oraz The European Union of Music Competitions for Youth. W skład jury Konkursu wchodzą wybitni wiolonczeliści z całego świata, a honorowym przewodniczącym pierwszych edycji był Mścisław Rostropowicz.

Podczas koncertu laureatów IX Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego w Filharmonii Narodowej w lutym 2013 roku Bogdan Pałosz otrzymał Medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego w uznaniu za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Peter Pears (1910 -1986) – angielski tenor, dysponujący głosem o jasnej barwie. Jego wykonania cechowała wielka biegłość i szeroka skala ekspresji. Od 1937 roku związany z Benjaminem Brittenem, który uważał go za idealnego interpretatora swoich utworów i z myślą o nim napisał szereg pieśni, utworów koncertowych oraz role tenorowe swych oper. Pears zasłynął jako znakomity wykonawca muzyki dawnej (Bach, Schütz, Purcell) oraz pieśni romantycznej (Schubert, Schumann).

Z myślą o Peterze Pearsie Witold Lutosławski skomponował Paroles tissées do słów Chabruna. Kompozytor wspomina: "Była to bardzo pamiętna dla mnie współpraca. To był artysta wielkiego kalibru. Poznałem go, gdy występował na Warszawskiej Jesieni. Britten grał wówczas na fortepianie. Po występach Peter Pears zwrócił się do mnie z zapytaniem, czybym napisał utwór dla niego. Zabrałem się do tego z dużym zapałem i przyjemnością".

Prawykonanie Paroles tissées odbyło się 20 czerwca 1965 roku na Festiwalu w Aldeburgh z udziałem Petera Pearsa i pod dyrekcją Witolda Lutosławskiego.

"Gdy występowaliśmy razem po raz ostatni, w Saint-Louis, miał sześćdziesiąt osiem lat. Śpiewał wtedy najlepiej pod każdym względem – i wokalnie, i muzycznie było to bezwzględnie najlepsze wykonanie" – wspominał Witold Lutosławski w rozmowie z Zofią Owińską.

Jedna z czołowych polskich śpiewaczek, alt. Studiowała śpiew pod kierunkiem Zofii Brégy oraz Jerzego Artysza w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Jest także absolwentką Wydziału Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1980 r. została laureatką I nagrody na Międzynarodowym konkursie Bachowskim w Lipsku, a w następnym roku otrzymała złoty medal na Festiwalu Młodych Solistów w Bordeaux. Występuje na czołowych scenach i estradach koncertowych świata, zarówno w repertuarze operowym jak i oratoryjnym, jest też cenioną wykonawczynią pieśni. Prowadzi działalność pedagogiczną, jest profesorem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.

Jadwiga Rappé dysponuje niezwykle szerokim repertuarem, od muzyki dawnej po współczesną. Uważa, że naturalne brzmienie jej głosu najlepiej pasuje do Wagnera, muzyki rosyjskiej i Brahmsa. Do jej największych sukcesów należy kreacja Erdy w Pierścieniu Nibelunga na scenie Deutsche Oper Berlin. Wykonywała tę rolę na wielu scenach świata, a także nagrała pod batutą Bernarda Haitinka. Brała udział w licznych prawykonaniach, m.in. utworów komponowanych specjalnie dla niej. Dokonała wielu nagrań radiowych i płytowych (ponad 40 CD).

Jadwiga Rappé ma w repertuarze szereg utworów Witolda Lutosławskiego. Cykl Pięciu pieśni do słów Kazimiery Iłłakowiczówny zarejestrowała zarówno w wersji z orkiestrą jak i z fortepianem. Jedna z jej płyt jest poświęcona wyłącznie twórczości Witolda Lutosławskiego. Jej interpretacje, wiernie oddające intencje kompozytora, były wysoko cenione przez samego Lutosławskiego. W latach 2006-2009 pełniła funkcję prezesa zarządu Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego. Jadwiga Rappé zainspirowała szereg projektów o charakterze dydaktycznym. W przekonaniu, że utwory Witolda Lutosławskiego, pisane dla dzieci, pobudzają wyobraźnię najmłodszych i stymulują ich muzyczny rozwój, doprowadziła do realizacji koncertu inscenizowanego „Lutolandia”, złożonego z utworów przeznaczonych dla młodych wykonawców.

kt

Simon Rattle (ur. 1955) — angielski dyrygent i popularyzator muzyki, dyrektor artystyczny orkiestry Berliner Philharmoniker. W Polsce znany jako gorący wielbiciel i propagator twórczości Karola Szymanowskiego oraz Witolda Lutosławskiego.

Simon Rattle urodził się w Liverpoolu. Ukończył Royal Academy of Music w Londynie. Pomiędzy rokiem 1980 a 1998 był dyrygentem City of Birmingham Symphony Orchestra. W 1994 Królowa Elżbieta II uhonorowała go tytułem szlacheckim Sir. We wrześniu 2002 roku został następcą Claudio Abbado na stanowisku dyrektora muzycznego orkiestry Berliner Philharmoniker.

Na swoim koncie ma ponad 70 płyt nagranych dla wytwórni EMI Classics, w tym serię odkrywczych interpretacji muzyki Karola Szymanowskiego. Od wielu lat dyryguje najważniejszymi orkiestrami symfonicznymi na świecie, prowadzi również zespoły grające na instrumentach historycznych – od ponad dwudziestu lat regularnie współpracuje z Orchestra of the Age of Enlightenment,

W sezonie 2012/2013 Sir Simon Rattle zaprogramował w Filharmonii Berlińskiej cykl koncertów z muzyką Witolda Lutosławskiego, sam prowadząc wykonania III Symfonii, Koncertu fortepianowego (z Krystianem Zimermanem), Koncertu podwójnego, Koncertu wiolonczelowego, Preludiów i fugi oraz II Symfonii.

W wywiadzie dla Polskiego Radia tak wspominał Witolda Lutosławskiego: „Był patrycjuszem, arystokratą, dżentelmenem. Ale było dla mnie jasne, że pod tą powłoką drzemie wulkan. Był najbardziej cywilizowanym, posiadającym najlepsze maniery kompozytorem. W tworzonej przez niego muzyce odnajdziemy te cechy, co nie oznacza, że nie ma w niej mroku, agresji i przemocy. (…) To ktoś, za kim ogromnie tęsknię”.

20 kwietnia 2013 roku w Berlinie Sir Simon Rattle otrzymał Medal 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Konstanty Regamey (1907-1982) kompozytor, krytyk, filolog orientalista, pochodzący z rodziny szwajcarskiej osiadłej w XIX wieku w Polsce. Studiował filologię klasyczną i indologię w Warszawie oraz orientalistykę i językoznawstwo w Paryżu. W latach trzydziestych został wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego, rozwijając jednocześnie działalność jak krytyk i kompozytor. Już wtedy pozostawał w bliskich kontaktach z Lutosławskim, który wspominał w rozmowie z Zofia Owińską: „Był zdumiewającym kompozytorem. Jako twórca dał się poznać w czasie wojny, gdy jego Kwintet został wykonany na konspiracyjnym koncercie w mieszkaniu Tadeusza Ochlewskiego. Dla mnie to pierwsze zetkniecie z jego muzyką było zupełnie rewelacyjne.”

Z Regameyem łączyła Lutosławskiego „głęboka przyjaźń. Bardzo chętnie przebywaliśmy w swoim towarzystwie. To bardzo szczególny człowiek o zupełnie wyjątkowych zdolnościach i nieprawdopodobnej inteligencji. Rozmowa z nim to przeskakiwanie etapów: nie trzeba było mówić wszystkiego, co się chciało powiedzieć, tylko trzeba było sięgać w przyszłość tej rozmowy, bo on już wszystko wiedział”.

Po wojnie Regamey osiadł w Lozannie, nadal działając aktywnie jako filolog i jako muzyk. Odwiedzał kilkakrotnie Polskę. „Trudno mi w dziedzinie muzyki nie uważać się za Polaka” – podkreślał.

Witold Rowicki – dyrygent, ur. 26 lutego 1914 r. w Taganrogu, zm. 1 października 1989 r. w Warszawie. Od 1931 r. studiował grę na skrzypcach w Konserwatorium w Krakowie, i tam grał w Orkiestrze Filharmonii, a w latach okupacji – w Orkiestrze Generalnego Gubernatorstwa, jednocześnie studiując dyrygenturę u Rudolfa Hindemitha i teorię u Zdzisława Jachimeckiego. W 1945 r. zaczął organizować Wielką Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, został jej dyrektorem artystycznym, a po powrocie Grzegorza Fitelberga – jego zastępcą. W 1950 r. został powołany na stanowisko dyrektora artystycznego Filharmonii Warszawskiej, z którą pozostał związany – z przerwą w latach 50. – do końca kariery.

Wkrótce po rozpoczęciu pracy w Filharmonii Warszawskiej Rowicki zwrócił się do Witolda Lutosławskiego z prośbą o skomponowanie dużych rozmiarów utworu dla swojej orkiestry. Lutosławskiemu praca nad Koncertem na orkiestrę zajęła cztery lata. Prawykonanie dzieła poprowadził z orkiestrą Filharmonii Witold Rowicki (w sali Romy, 26 listopada 1954 r.). W dedykacji kompozytor napisał: „Drogiemu Witkowi z uczuciem zawsze żywej wdzięczności: za zapał do napisania tego utworu i za niezrównane przygotowanie I wykonania”. Dyrygent wielokrotnie włączał Koncert i inne utwory Lutosławskiego do programów swoich występów w Polsce oraz za granicą, podczas tournée Filharmonii Narodowej.

Koncert na orkiestrę przyczynił się uznania Witolda Lutosławskiego za czołowego kompozytora polskiego i stał się najczęściej wykonywanym jego utworem na estradach świata.

James Rushton (ur. 1956) dyrektor zarządzający Chester Music – angielskiego wydawcy dzieł Witolda Lutosławskiego.

Witold Lutosławski w 1966 roku podpisał umowę wydawniczą z J. & W. Chester Ltd., ówczesnym londyńskim przedstawicielem duńskiego wydawnictwa Wilhelm Hansen. Umowa obejmowała kraje Europy Zachodniej oraz Ameryki. Chester jest od końca lat osiemdziesiątych własnością Music Sales Group.

James Rushton w roku 1977 ukończył studia muzyczne na Uniwersytecie w Bristolu. W roku 1980 został zatrudniony w wydawnictwie Chester, gdzie od wielu lat pełni funkcje kierownicze.

O swojej współpracy z Witoldem Lutosławskim mówił w wywiadzie: „Współpraca z Witoldem była wielką przyjemnością. Oczywiście był kim był, więc mam nadzieję, że wybaczycie mi jeśli ujawnię, że miałem lekką tremę przy naszych pierwszych spotkaniach! Lecz nasze kontakty były szybkie i łatwe; w czasach przed mailem, itd., pytania zadawało się i odpowiadało na nie za pomocą telefonu lub listownie. Zatem jako wydawcy Witolda zawsze wiedzieliśmy, gdzie stoimy; w wyniku czego nasze podejście do publikacji i promocji jego pracy zawsze miało swą jasność, co oczywiście było idealne dla nas i dla nabywców. Co więcej sposób, w który Witold dostarczał nowe partytury cechował się uwagą, którą poświęcał swej precyzji i wydajności. Żona Witolda, Danuta, która miała wykształcenie jako architekt i posiadała umiejętności kreślarskie, przygotowywała partytury z Witolda precyzyjnie rozplanowanych manuskryptów. Ich rozplanowanie i jasność są doskonałym odbiciem samych dzieł i ich treści”.

W styczniu 2013 roku został odznaczony Medalem 100-lecia urodzin Witolda Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.

Paul Sacher (1906-1999), szwajcarski dyrygent i muzykolog, propagator muzyki dawnej i współczesnej, mecenas sztuki. Studiował u Feliksa Weingartnera w rodzinnej Bazylei, w 1926 r. założył Bazylejską Orkiestrę Kameralną, a w 1933 r. – Schola Cantorum Basiliensis w celu badania muzyki dawnej i dawnych praktyk wykonawczych. W 1941 r. powołał do życia Collegium Musicum w Zurychu. Na jego zamówienie powstało ponad 200 dzieł czołowych twórców, m.in. Bartóka, Beria, Brittena, Dutilleux, Hindemitha, Honeggera, Malipiera, Franka Martina, Strawińskiego czy Ryszarda Straussa.

Witold Lutosławski zadedykował artyście z okazji jego siedemdziesiątych urodzin Wariację Sacherowską na wiolonczelę, napisaną z inicjatywy Mścisława Rostropowicza, a także utwory skomponowane na zamówienie Sachera – Koncert podwójny, Łańcuch II oraz Interludium.

„W przypadku utworów dla Paula Sachera są to dedykacje nie tylko mecenasowi, ale także przyjacielowi, człowiekowi bliskiemu – wyznał Witold Lutosławski Zofii Owińskiej. – Jest to człowiek niezwykły, cechuje go niesłychana świeżość umysłowa i uczuciowa. I jest zdolny do entuzjazmu, co stanowi niesłychaną rzadkość”.

W 1989 r. Paul Sacher wystąpił z inicjatywą zakupu rękopisów Lutosławskiego, dzięki czemu spuścizna kompozytora jest przechowywana w archiwum Fundacji Paula Sachera w Bazylei.

Fiński dyrygent i kompozytor, ur. w 1958 r. Po studiach w Akademii im. Sibeliusa w Helsinkach i debiucie w 1979 r. uważał się wciąż głównie za kompozytora. Zmieniło się to w 1973 r., gdy koncert z Orkiestrą Philharmonia w Londynie (z III Symfonią Mahlera), uwieńczony wielkim sukcesem, zapoczątkował jego międzynarodową karierę. W następnych latach współpracował z Orkiestrą Radia Szwedzkiego, Orkiestrą Philharmonia, orkiestrą Avanti i London Sinfonietta. W 1984 r. poprowadził pierwszy koncert z Orkiestrą w Los Angeles, którą następnie kierował w latach 1992-2009. Obecnie stoi na czele Orkiestry Philharmonia. Eksponowane miejsce w jego repertuarze zajmuje muzyka współczesna, którą często łączy z klasyką XX w., nie zaniedbując jednak twórczości wcześniejszych epok.

Artysta jest wielkim entuzjastą zarówno osoby jak i muzyki Witolda Lutosławskiego. Jego pełne ekspresji interpretacje utworów polskiego kompozytora cechuje przejrzystość faktury, wrażliwość na barwę i wyrazistość formy. Ma w repertuarze wiele utworów Lutosławskiego, zarejestrował m. in. Koncert na orkiestrę, Koncert wiolonczelowy, Symfonie: II, III i IV oraz dzieła wokalne. W 2006 r. został uhonorowany medalem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego "Za znaczący wkład do poznania twórczości Witolda Lutosławskiego".

Na rok jubileuszu Lutosławskiego dyrygent zaplanował wysmakowane programy, łączące utwory polskiego kompozytora z dziełami Debussy'ego, Ravela i Beethovena. Z Orkiestrą Philharmonia poprowadzi serię koncertów w Londynie, a także wystąpi w Warszawie, Hiszpanii i Japonii. W londyńskiej Royal Festival Hall zainauguruje obchody stulecia urodzin kompozytora koncertem z udziałem Krystiana Zimermana.

Heinrich Schiff – austriacki wiolonczelista, ur. 1951. Studiował w Wiedniu u Tobiasa Kühnego i w Detmold u André Navarry. Po debiucie w 1971 r. w Wiedniu i Londynie rozpoczął błyskotliwą karierę, występując z czołowymi orkiestrami i dyrygentami. Ważne miejsce w jego repertuarze zajęła muzyka współczesna – wielu kompozytorów napisało dla niego swe utwory.

W październiku 1971 r. niepełna 20-letni muzyk wykonał Koncert wiolonczelowy Witolda Lutosławskiego na festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Grazu, gdy Mścisławowi Rostropowiczowi odmówiono zgody na opuszczenie Związku Sowieckiego. Dwa lata później, na koncercie zamykającym XVII Festiwal „Warszawska Jesień” odbyło się z udziałem Heinricha Schiffa pierwsze polskie wykonanie Koncertu wiolonczelowego Witolda Lutosławskiego, dyrygował kompozytor. Gra Schiffa wywarła ogromne wrażenie na słuchaczach. Artysta otrzymał statuetkę „Orfeusza”, sam Lutosławski zaś przyznał, że woli grę austriackiego muzyka „od interpretacji Rostropowicza, bo jest bardziej obiektywna”.
Heinrich Schiff przez lata często wykonywał Koncert jako solista, a od r. 1999 prowadził go wielokrotnie jako dyrygent, towarzysząc innym wiolonczelistom. Dokonał nagrania dzieła pod dyrekcją kompozytora z udziałem Orkiestry Radia Bawarskiego.

Dyrektor Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie. Jest muzykologiem i menedżerem kultury, absolwentką Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Współpracowała m. in. z Polskim Radiem Szczecin i TVP Szczecin, szczecińską prasą oraz Radiowym Centrum Kultury Ludowej Polskiego Radia, wykładała w Wyższej Szkole Humanistycznej w Pułtusku. W latach 2002-2004 była zastępcą dyrektora Narodowego Centrum Kultury, od 2004 r. - ekspertem ds. funduszy europejskich w Fundacji Edukacji Ekonomicznej i wykładowcą w Polskiej Akademii Nauk na kierunku Zarządzanie kulturą. Przez sześć pełniła funkcję kierownika działu Edukacji Kulturalnej Instytutu Stefana Starzyńskiego (oddział Muzeum Powstania Warszawskiego) oraz kierownika Fotoplastikonu Warszawskiego. Była odpowiedzialna za realizację szeregu wydarzeń kulturalnych, m. in. festiwalu Niewinni Czarodzieje i imprezy Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki.

Jako dyrektor Filharmonii w Szczecinie (od września 2012 r.) Dorota Serwa zrealizowała szereg projektów zainspirowanych twórczością Lutosławskiego lub jej poświęconych, m. in. cykl koncertów Do Lutosa i z powrotem. Napisała „W świadomości wielu dorosłych słuchaczy Witold Lutosławski to kompozytor trudny w odbiorze i bez czytelnie przedstawionego kodu; przekaz jego muzyki nawet dzisiaj jawi się jako awangardowy. Zderzenie tego poglądu z barwnymi i ekspresyjnymi kompozycjami, powstałymi z myślą o najmłodszych muzykach i melomanach, pokazuje jak Lutosławski był szczególnie wrażliwy na młode audytorium.” Z tych spostrzeżeń zrodził się projekt edukacyjny dla dzieci Lutofonie, zrealizowany wspólnie z Fundacją Muzyka jest dla wszystkich. Z kolei projekt Genius Lutos powstał w celu włączenia do uczestnictwa w kulturze osób niepełnosprawnych umysłowo. Wreszcie projekt International Lutosławski Youth Orchestra miał na celu wprowadzenie młodzieży w tajniki wykonawstwa muzyki współczesnej pod kierunkiem doświadczonych pedagogów. Jego kulminacją był koncert finałowy 6 września b. r., na którym orkiestra pod batutą Ewy Strusińskiej wykonała dzieła Witolda Lutosławskiego, Benjamina Brittena i młodego kompozytora Chrisa Roe, laureata II nagrody Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w 100-lecie urodzin Witolda Lutosławskiego.

W ramach tego koncertu odbyła się uroczystość wręczenia Dorocie Serwie Medalu Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Zbigniew Skowron — muzykolog, profesor w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. W centrum jego zainteresowań naukowych znajdują się: historia nowożytnej refleksji o muzyce, teoretyczno-estetyczne aspekty muzyki II połowy XX wieku, twórczość i myśl muzyczna Witolda Lutosławskiego oraz epistolografia i biografistyka chopinowska. Efektem jego pobytu stypendialnego w USA (Univerity of Pennsylvania, Filadelfia) jest książka Nowa muzyka amerykańska. W Paryżu, Londynie i Poitiers wygłosił cykle wykładów poświęconych nowej muzyce polskiej i amerykańskiej. Jego książka Myśl muzyczna Jeana-Jacques'a Rousseau wypełniła lukę w naszej wiedzy o kulturze umysłowej 18 wieku.

Jako stypendysta Fundacji Paula Sachera w Bazylei Zbigniew Skowron prowadził badania nad spuścizną Witolda Lutosławskiego, przygotowując do wydania m. in. jego Zapiski. Opublikował zbiór jego rozproszonych tekstów o muzyce Witold Lutosławski: O muzyce. Pisma i wypowiedzi, pod jego redakcją ukazały się poświęcone kompozytorowi zbiory prac różnych autorów: Lutoslawski Studies. Estetyka i styl twórczości Witolda Lutosławskiego.

„Żeby zrozumieć muzykę Lutosławskiego, trzeba poznać jego główne idee, główne założenia jego techniki kompozytorskiej”, zachęcał Zbigniew Skowron słuchaczy Polskiego Radia, „To jest tak jak z nauką języka obcego. Trzeba oswoić się z nowym środowiskiem dźwiękowym, które stworzył Lutosławski. Nie jest to na pewno rzeczą łatwą, ale kiedy już się przywyknie, to jest tak, jakbyśmy oddychali inną atmosferą.”

W roku 2005 Zbigniew Skowron został uhonorowany medalem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego i wybrany na przewodniczącego kapituły tego medalu, a 24 stycznia 2013 roku został odznaczony medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Stanisław Skrowaczewski (ur. 1923) – dyrygent i kompozytor, jeden z najbardziej cenionych na świecie polskich kapelmistrzów. W latach okupacji studiował kompozycję i dyrygenturę w rodzinnym Lwowie. Po wojnie jako stypendysta kontynuował studia w Paryżu u Nadii Boulanger, Artura Honeggera i Pawła Kleckiego. W latach 1949-54 był dyrektorem Filharmonii Śląskiej. Zwycięstwo na konkursie w Rzymie (1956) otworzyło mu drogę na Zachód. Osiadł w USA, gdzie przez 19 lat kierował orkiestrą w Minneapolis. Występuje na całym świecie, jest szczególnie ceniony za interpretacje dziel Brucknera.

Witolda Lutosławskiego poznał Skrowaczewski krótko po wojnie i śledził odtąd z uwagą rozwój jego twórczości. Od początku kariery, gdy kierował Filharmonią Śląską, dyrygował jego wieloma utworami. Najwyżej ceni Koncert na orkiestrę, który umieszczał w programach większości swoich debiutów z ważnymi orkiestrami świata – w Cleveland, Amsterdamie, Berlinie, dyrygował nim w Nowym Jorku, Minneapolis, Izraelu. „Zaprezentowałem ten utwór po raz pierwszy z wielkim sukcesem w wielu miejscach na Zachodzie, zwłaszcza a Ameryce” – przyznaje. Z entuzjazmem przyjęto Koncert w 1958 r. na Wystawie Światowej w Brukseli, gdzie Skrowaczewski poprowadził koncerty z Orkiestrą Filharmonii Narodowej. Dyrygent często wykonywał też Muzykę żałobną, był jednym z pierwszych, którzy dyrygowali II Symfonią, Livre pour orchestre czy Koncertem wiolonczelowym (z Mścisławem Rostropowiczem), a IV Symfonię uważa za arcydzieło. O Interludium, łączącym Partitę i Łańcuch II, napisanym dla Anne-Sofie Mutter, opowiedział w jednym z wywiadów: „Bardzo je lubię, ale do wykonania na koncercie jest za krótkie: gram je więc dwukrotnie, ponieważ ono właściwie się nie kończy … To nie brzmi jak powtórzenie… Powiedziałem Witoldowi: Jest takie proste, a tyle w nim barw, to niewiarygodne… On, jak zawsze skromny, odpowiedział z prostotą: Cóż, do tego dochodzi się po życiu pełnym zmagań…”.

Obecnie, podczas Roku Lutosławskiego, Stanisław Skrowaczewski wykonuje jego dzieła podczas koncertów na wielu estradach świata.

Marie Slorach (ur. 1951) szkocka śpiewaczka, sopran. Po studiach w rodzinnym mieście dołączyła w r. 1974 do zespołu Opery Szkockiej, gdzie zadebiutowała jako Musetta w Cyganerii. Występowała również na scenach Wexford Opera, English National Opera, Glyndebourne Touring Opera i Opera North. Obdarzona głosem dramatycznym, upamiętniła się sugestywnymi kreacjami m. in. Lizy w Damie pikowej, Elektry w Idomeneo i Amelii w Simone Boccanegra, jest również cenioną wykonawczynią partii oratoryjnych.

Marie Slorach była pierwszą wykonawczynią 17 Kolęd polskich Witolda Lutosławskiego w opracowaniu na sopran, chór żeński i orkiestrę kameralną, dokonanym dla zespołu London Sinfonietta. Prawykonanie tej wersji utworu – z polskimi słowami – odbyło się 15 grudnia 1985 roku w londyńskiej Queen Elisabeth Hall z udziałem London Sinfonietta i London Chorus pod dyrekcją kompozytora. Orkiestrowa wersja pełnego zbioru Dwudziestu kolęd polskich w autorskim opracowaniu Witolda Lutosławskiego zabrzmiała po raz pierwszy pięć lat później, w grudniu 1990 roku w Aberdeen. Dyrygował, podobnie jak poprzednio, kompozytor.

Sir Georg Solti, 1912-1997, węgierski dyrygent, po wojnie obywatel niemiecki, a od 1972 r. brytyjski. Przez pierwsze lata związany z Operą w Budapeszcie, zasłynął w okresie powojennym jako dyrygent operowy (Monachium, Frankfurt, Wiedeń, Covent Garden). Przez 22 lata (1969-91) kierował Orkiestrą Chicagowską, której przywrócił rangę jednego z czołowych zespołów symfonicznych świata. Dysponował bardzo szerokim repertuarem, dokonał szeregu prawykonań. 29 września 1983 poprowadził z Orkiestrą Chicagowską pierwsze wykonanie III Symfonii Witolda Lutosławskiego.

Prośbę o nowy utwór skierowała Orkiestra do Witolda Lutosławskiego już w 1972 r., a ponowiła ją dwa lata później. Praca nad nim trwała ponad osiem lat, w efekcie zaś powstało jedno z największych arcydzieł Lutosławskiego. Partytura jest dedykowana Sir Georgowi Soltiemu i Orkiestrze Chicagowskiej. W rozmowie z Zofią Owińską kompozytor relacjonuje swoje spotkanie z dyrygentem:

„Znalazłem się w Londynie, gdzie Solti miał koncert. Poszedłem posłuchać po raz pierwszy w życiu dyrygenta, który miał być wykonawcą mojej nowej symfonii. Zostałem mu przedstawiony przez ówczesnego dyrektora Chestera. Solti bardzo się ucieszył i nie wiedząc nic o zamówieniu, powiedział:
– Może by pan coś napisał dla naszej orkiestry w Chicago?
Odparłem:
– Maestro, właśnie piszę symfonię zamówioną przez pańską orkiestrę.
– Ach tak – uradował się i natychmiast przyrzekł wykonanie właśnie tego utworu na otwarcie sezonu”.
Lutosławski przyznaje: „Jego wykonanie nie było w stu procentach po mojej myśli, ale miało olbrzymie zalety, bo to jest dyrygent wielkiej klasy”.
Koncert był transmitowany do większości krajów Europy Zachodniej i przyczynił się do szybkiego spopularyzowania III Symfonii.

Leopold Stokowski (1882-1977) – amerykański dyrygent polskiego pochodzenia. Zasłynął jako szef Orkiestry Filadelfijskiej (od 1912), którą podniósł do poziomu światowego. Był też założycielem innych znaczących zespołów: All-American Youth Orchestra i American Symphony Orchestra. Dokonał wielkiej liczby nagrań, które zapewniły mu ogromną popularność. Jego legendę rozsławiły filmy muzyczne z udziałem Orkiestry Filadelfijskiej – Ich stu i ona jedna oraz Fantazja.

Stokowski żywo interesował się muzyką najnowszą, przyczynił się także do upowszechnienia twórczości Witolda Lutosławskiego. Wprowadził do swego repertuaru jego Koncert na orkiestrę (zachował się list z 1958 roku, w którym kompozytor wyraża mu podziękowanie za zainteresowanie utworem) oraz Muzykę żałobną, którą zainaugurował działalność Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Huston. W czasie tournée po Europie w r. 1959 Stokowski wystąpił w Warszawie (22 maja), gdzie wykonał m. in. I Symfonię Witolda Lutosławskiego. (Rejestracja dzieła z tego koncertu została w 1995 r. opublikowana na CD). W udzielonym z tej okazji wywiadzie radiowym powiedział, że za największych żyjących kompozytorów uważa Szostakowicza i Lutosławskiego.

Jakkolwiek krytycy różnili się w ocenie interpretacji Stokowskiego, dla kompozytora wykonanie dzieła przez światowej sławy dyrygenta było pamiętnym wydarzeniem. W liście, zachowanym w Fundacji Paula Sachera, pisał: „Nie zapomnę nigdy Pana koncertu, wykonania mej Symfonii, Pana wizyty u nas i wszystkich momentów kontaktów osobistych z Panem”.

Steven Stucky (1949-2016) należy do najbardziej znanych i renomowanych kompozytorów amerykańskich. Laureat Nagrody Pulitzera za Koncert na orkiestrę nr 2 (2005), jest członkiem senatu Akademii Amerykańskiej w Rzymie, dyrektorem Centrum Nowej Muzyki Amerykańskiej, członkiem zarządu Fundacji Muzycznej im. Kusewickiego oraz członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury. Ceniony pedagog, profesor m.in. Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley oraz Eastman School of Music, zajmuje się też czynnie dyrygenturą, dydaktyką i pisarstwem muzycznym.

Steven Stucky jest jednym z najpoważniejszych autorytetów w dziedzinie twórczości Witolda Lutosławskiego, autorem cennej monografii Lutosławski and his music (Cambridge, 1981), wyróżnionej prestiżową ASCAP Deems Taylor Award. Za swe dokonania na tym polu otrzymał także Złoty Medal Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie. Jako uznany ekspert i mentor dla młodego pokolenia kompozytorów został mianowany członkiem jury Konkursu Kompozytorskiego im. Witolda Lutosławskiego, organizowanego przez Towarzystwo jego imienia.

W 2013 r. został mianowany konsultantem artystycznym i współautorem programu obchodów stulecia urodzin kompozytora, organizowanych przez Esę-Pekkę Salonena oraz Philharmonia Orchestra w Londynie.

Wśród najważniejszych osiągnięć kompozytorskich Stevena Stucky’ego w ostatnim czasie należy wymienić 4-częściową Symfonię (2012), zamówioną i prawykonaną przez dwa czołowe amerykańskie zespoły: Orkiestrę Filharmoniczną w Los Angeles pod dyrekcją Gustavo Dudamela oraz Filharmonię Nowojorską prowadzoną przez Alana Gilberta. Inne znaczące prezentacje jego twórczości obejmowały m.in. wykonania Rhapsodies (2008) przez Filharmoników Nowojorskich na festiwalu BBC Proms w Londynie oraz The Chamber Concerto (2010) przez St. Paul Chamber Orchestra.

Steven Stucky realizuje zamówienia kompozytorskie od światowej sławy solistów i zespołów, m.in. Orkiestry Filadelfijskiej, Filharmoników Nowojorskich, Chicago Symphony, Singapore Symphony, Camerata Bern, perkusistki Evelyn Glennie, pianistów Emanuela Axa i Yefima Bronfmana oraz flecistki Michali Petri.

W sezonie 2012/2013 nastąpi światowa premiera cyklu pieśni orkiestrowych Stucky’ego The Stars and the Roses (2012), cyklu Say Thou Dost Love Me (2012), na chór a capella oraz utworu Take him, Earth (2012), skomponowanego dla upamiętnienia 50-tej rocznicy zamachu na prezydenta J. F. Kennedy’ego. Do ważnych wydarzeń obecnego sezonu należą też wykonania poematu symfonicznego Silent Spring (2011), podczas europejskiego tournée Orkiestry Symfonicznej z Pittsburga, gdzie Stucky pełnił funkcję kompozytora roku 2011/12. W tym sezonie został mianowany Music Alive Composer – in Residence przy Berekeley Symphony, zaś wiosną 2013 roku rozpoczyna okres rezydencji przy Curtis Institute of Music w Filadelfii.

Od ponad 20 lat Steven Stucky regularnie współpracuje z Orkiestrą Filharmoniczną w Los Angeles. W 1988 roku sir Andre Previn mianował go kompozytorem rezydencjalnym zespołu; w następnych latach działał jako konsultant do spraw nowej muzyki, biorąc czynny udział w programowaniu sezonów koncertowych przez Esę-Pekkę Salonena. Z myślą o młodych kompozytorach utworzył przy orkiestrze tzw. Composer Fellowship Program.

Steven Stucky wiele czasu poświęca pracy dydaktycznej. Aktywnie angażuje się też w popularyzację muzyki współczesnej. W ostatnich sezonach był autorem cenionego cyklu prelekcji Hear & Now, towarzyszących prezentacjom nowych utworów przez Filharmoników Nowojorskich. Równolegle rozwija także działalność dyrygencką. Prowadzi m.in. założony przez siebie w 1997 roku w Los Angeles Ensemble X – zespół specjalizujący się w wykonaniach utworów współczesnych, m.in. Williama Crafta, Christopha Rouse’a, Judith Weir i Witolda Lutosławskiego.

Posłuchaj wypowiedzi Stevena Stucky'ego o Witoldzie Lutosławskim

Aniela Szlemińska (1899-1964) – śpiewaczka, sopran. Po ukończeniu Konserwatorium oraz Szkoły Dramatycznej we Lwowie, od 1927 r. występowała w tamtejszym Teatrze Wielkim, a następnie w Operze Poznańskiej. Od 1931 r. do wybuchu II wojny światowej była związana z Polskim Radiem w Warszawie. Występowała gościnnie zarówno na scenach krajowych jak i zagranicznych (w Stanach Zjednoczonych, Danii, Niemczech, na Węgrzech i na Łotwie) wykonując główne partie sopranowe. Nie stroniła też od lżejszego repertuaru.

W latach międzywojennych była jedną z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych, jej występy sceniczne i radiowe cieszyły się olbrzymim powodzeniem. Wielokrotnie uczestniczyła w cyklu programów radiowych Sylwetki współczesnych kompozytorów polskich. W okresie okupacji uczestniczyła w koncertach prywatnych oraz uczyła śpiewu. Od 1945 r. była profesorem śpiewu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie.

W styczniu 1947 roku w Krakowie Aniela Szlemińska z pianistą Janem Hoffmanem wykonała po raz pierwszy pięć z Dwudziestu kolęd Witolda Lutosławskiego. Stefania Łobaczewska napisała w recenzji z tego koncertu: "Na eksperyment niewątpliwie bardzo śmiały: związania melodii kolędowych z partia fortepianu ściśle w duchu współczesnym pomyślaną mógł sobie pozwolić tylko taki mistrz formy współczesnej jak Lutosławski".

Krystyna Szostek-Radkowa (ur. 1933) mezzosopran, jedna z czołowych polskich śpiewaczek okresu powojennego. Debiutowała w 1957 r., jeszcze w czasie studiów, w Operze Śląskiej. Po kilku latach na stałe związała się z Operą Warszawska, a następnie z Teatrem Wielkim, odnosząc niezmiennie tryumfalne sukcesy. Równie gorąco jak w kraju była przyjmowana na czołowych scenach i estradach świata. Jej bardzo szeroki repertuar obejmuje liczne role operowe wszystkich epok, od barokowych po współczesne, niekiedy pisane specjalnie dla niej, a także partie oratoryjne i pieśni. Artystka jest również cenionym pedagogiem, prowadzi klasę śpiewu na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

Krystynie Szostek-Radkowej powierzył Witold Lutosławski pierwsze wykonania obu wersji Pięciu pieśni do słów Kazimiery Iłłakowiczówny. Wcześniejsza, przeznaczona na głos i fortepian, miała prawykonanie 25 listopada 1959 roku w Katowicach z udziałem pianistki Anny Liwskiej. Wersja druga, na głos i 30 instrumentów, zabrzmiała po raz pierwszy 22 września 1960 roku na festiwalu Warszawska jesień. Krystynie Szostek-Radkowej towarzyszyli muzycy Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia pod dyrekcją Jana Krenza.

W utworze tym, nad którym pracował w latach 1956 -58, kompozytor zastosował po raz pierwszy stworzony przez siebie system harmonii dwunastodźwiękowej. Swoje szczególne zainteresowanie zagadnieniem harmonii Lutosławski wyjaśnia: „Z nieufnością odnoszę się do twierdzenia o zaniku harmonii jako elementu tworzywa muzycznego; więcej nawet: myślę, że dopiero teraz możemy zacząć ogarniać całe bogactwo możliwości harmonicznych, jakie zawiera skala dwunastotonowa – dopiero teraz, gdy raz na zawsze pozbywamy się ograniczeń tonalnego myślenia”.

Studia kompozytorskie pod kierunkiem Włodzimierza Kotońskiego (1974-78) i Tadeusza Bairda (1978) ukończył z wyróżnieniem w warszawskiej PWSM im. F. Chopina. W 1976 uczestniczył w Międzynarodowej Letniej Akademii Muzyki Dawnej w Innsbrucku, w kolejnych latach (1978, 1980 i 1982) brał czynny udział w Międzynarodowych Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie. Wtedy też rozpoczął współpracę ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia (1979-81) oraz Niezależnym Studiem Muzyki Elektroakustycznej (1982-84) i Studiem Muzyki Elektronicznej Akademii Muzycznej w Krakowie (1983). Stypendium im. Herdera umożliwiło mu dalsze studia pod opieką Romana Haubenstocka-Ramatiego w Wiedniu (1984-85). Był również stypendystą DAAD w Berlinie, gdzie współpracował ze Studiem Elektronicznym Technische Universität (1987-88). W latach 1982-87 wykładał na Wydziale Kompozycji, Teorii i Dyrygentury Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie.

Od 1979 roku Paweł Szymański należy do Związku Kompozytorów Polskich, będąc członkiem Zarządu Głównego (1989-99), dwukrotnie w roli wiceprezesa ZKP (1991-94 i 1997-99). Członek Komisji Repertuarowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień (1987, 1989-98), na którym debiutował jako kompozytor w 1979 roku; współzałożyciel (wraz z Krzysztofem Knittlem, Stanisławem Krupowiczem i Józefem Patkowskim) Fundacji Przyjaciół Warszawskiej Jesieni (1997).

Paweł Szymański jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich i wyróżnień artystycznych. W 1979 otrzymał I nagrodę Konkursu Młodych ZKP za utwór Gloria (1979) na chór żeński i zespół instrumentalny, wyróżniony dwa lata później czwartą lokatą w kategorii młodych kompozytorów na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. W 1985 jego kompozycja Lux aeterna (1984) na głosy i instrumenty otrzymała jedną z głównych nagród w Konkursie Kompozytorskim Muzyki Sakralnej w Stuttgarcie, a w 1988, Partita III (1985-86) na klawesyn amplifikowany i orkiestrę zdobyła I nagrodę (ex aequo z B. Masonem) na Konkursie Kompozytorskim im. B. Brittena w Aldeburgh.

W 1993 roku Związek Kompozytorów Polskich przyznał kompozytorowi swą doroczną nagrodę. W styczniu 1994 Paweł Szymański otrzymał Nagrodę Wielką Fundacji Kultury. W tym samym roku jego Miserere (1993) na głosy i instrumenty znalazło się w grupie utworów rekomendowanych przez Międzynarodową Trybunę Kompozytorów UNESCO w Paryżu, a rok później motet In Paradisum (1995) na chór męski otrzymał główną nagrodę Konkursu Międzynarodowej Fundacji Muzyki Polskiej.

Paweł Szymański jest także cenionym autorem muzyki do spektakli teatralnych oraz filmów i słuchowisk dokumentalnych. Od początku lat 90-tych współpracuje z wybitnym reżyserem i dokumentalistą, Maciejem Drygasem. Skomponował muzykę do wielokrotnie nagradzanych słuchowisk, m.in. Być w kosmosie (1995) i Moja góra ( 2001) oraz filmu Stan nieważkości (1994), a także spektaklu Zaratustra (2004) w reżyserii Krystiana Lupy, wystawianego w Starym Teatrze w Krakowie.

Jesienią 2006, w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego w Warszawie odbył się kilkudniowy Festiwal Muzyki Pawła Szymańskiego. Jego zapis został utrwalony przez Polskie Wydawnictwo Audiowizualne i wydany w formie 4-płytowego albumu DVD.

W sezonie 2012/2013 pełni funkcję kompozytora – rezydenta w Filharmonii Narodowej. Sam o sobie mówi: Mieszkam i pracuję jako wolny artysta w Warszawie.

Twórczość Pawła Szymańskiego jest jednym z najbardziej wyrazistych zjawisk na mapie europejskiej muzyki współczesnej. Od napisanej na zakończenie studiów Partity II (1978) wyróżnia ją jednorodność stylistyczna i charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny idiom kompozytorski.

Paweł Szymański debiutował w czasie, gdy w polskiej muzyce dokonywała się wyraźna zmiana postaw estetycznych [...], i w którym do głosu doszło nowe pokolenie kompozytorów [...], określone później mianem „pokolenia stalowowolskiego” (Eugeniusz Knapik, Andrzej Krzanowski, Aleksander Lasoń), do którego dołączono Szymańskiego niejako ex post – pisze Andrzej Chłopecki. Wspólnym mianownikiem dla postawy estetycznej ujawnionej m.in. przez tych kompozytorów stały się odwrót od fetyszyzowania idei awangardy i nowatorstwa (szczególnie serialnego i postserialnego) oraz silne zwrócenie się ku tradycji, łącznie z reaktywowaniem takich kategorii jak kantylenowość, eufoniczność brzmienia oraz elementów myślenia tonalnego i modalnego.

Ta estetyka ma jednak rys głęboko indywidualny, nie poddający się łatwym zaszeregowaniom stylistycznym i zbiorowym tendencjom. W ogólnym zarysie polega ona na subiektywnej grze muzycznymi konwencjami, twórczym czerpaniu z elementów tradycji, ze szczególnym upodobaniem do technik i form barokowych, ciągłym ich przekształcaniu i umieszczaniu w całkowicie nowym kontekście współczesnego języka kompozytorskiego.

W odniesieniu do twórczości Pawła Szymańskiego przyjęło się stosować określenie „surkonwencjonalizm”. Dotyczy ono strategii kompozytorskiej, polegającej na tworzeniu nowych utworów z obiektów i rozbudowanych gestów dźwiękowych, pochodzących z konwencji muzycznej tradycji, zazwyczaj przez kompozytora tworzonych jako materiał prekompozycyjny [...] Pomiędzy realnością muzycznej konwencji i surkonwencjonalnym efektem końcowym toczy się w utworach Szymańskiego nieustanna gra. (Andrzej Chłopecki, 2006).

Sam kompozytor tę relację między przeszłością a współczesnością komentuje tak:

Próbuję znaleźć klucz do tradycji. Tradycja w znaczeniu muzyki z przeszłości, opartej na pewnych, dobrze funkcjonujących konwencjach, jest tworzywem, ale coś, co staje się tworzywem, jest już czymś martwym. Biorę z tego tworzywa coś, co mogę zdemontować, rozebrać na kawałki, a potem złożyć w inną całość. Nie mam przy tym jakichś tendencji destrukcyjnych. Przeciwnie - jest to nawet rodzaj nostalgii za czymś bardzo dobrze znanym, bliskim, czymś nieuchwytnym, chociaż bardzo jasnym [...] (1997)

Współczesny artysta, w tym i kompozytor – mówi Szymański – znajduje się w okowach dwóch skrajności. Z jednej strony grozi mu bełkot, jeżeli całkowicie odrzuci tradycję, z drugiej zaś może popaść w banał, jeśli za bardzo się na nią zapatrzy. To jest paradoks uprawiania sztuki dzisiaj. Jakie jest z takiej sytuacji wyjście? Skoro nie można całkowicie uwolnić się od banału, to trzeba z tym banałem prowadzić pewną grę, traktować go, jako tworzywo pozwalające na zachowanie pewnych elementów konwencji, ale równocześnie za pomocą cudzysłowu, metafory, paradoksu osiągnąć do niego odpowiedni dystans. (STUDIO 1996 nr 9).

Dorobek kompozytorski Pawła Szymańskiego obejmuje kilkadziesiąt utworów pisanych w większości na zamówienie europejskich instytucji i festiwali. Ich prawykonania odbywały się często z udziałem światowej sławy artystów, podczas renomowanych wydarzeń muzycznych.

Ważniejsze kompozycje:

Epitafium na dwa fortepiany (1974), Partita II na orkiestrę ( 1977-78), Gloria na chór żeński i orkiestrę (1979), La folia na taśmę magnetofonową quadro lub sterero (1979), Villanelle na tenor altowy, dwie altówki i klawesyn do słów Jamesa Joyce'a (1981), Dwa utwory na kwartet smyczkowy (1982), Dwie konstrukcje iluzoryczne na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1984), Lux aeterna na głosy i instrumenty (1984), Partita III na amplifikowany klawesyn i orkiestrę (1985-86), Dwie etiudy na fortepian (1986), Partita IV na orkiestrę (1986), Through the Looking Glass...I na orkiestrę kameralną (1987), Through the Looking Glass...II na taśmę magnetofonową (quadro; 1988), A Study of Shade na orkiestrę (1989; wersja na pełną orkiestrę, 1992), A Kaleidoscope for M.C.E. na wiolonczelę (1989, wersja na skrzypce solo, 1997), quasi una sinfonietta na orkiestrę kameralną ( 1990, wersja na pełną orkiestrę 2000), Sixty-odd Pages na orkiestrę (1991), Pięć utworów na kwartet smyczkowy (1992), Two Studies na orkiestrę (1992), Miserere – psalm na głosy i instrumenty (1993), Through the Looking Glass...III na klawesyn solo (1994), Koncert na fortepian i orkiestrę (1994), Bagatelle fur A.W. na skrzypce, klarnet, saksofon tenorowy i fortepian (1995) Recalling a Serenade na klarnet, dwoje skrzypiec, altówkę i wiolonczelę (1996), Preludium i Fuga na fortepian ( 2000), Trzy pieśni do słów Trakla na sopran i orkiestrę kameralną (2002; wersja na sopran i fortepian 2002; wersja na alt i fortepian 2003), Concerto a 4 na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (2004), Qudsja Zaher – opera w dwóch aktach z prologiem (2005), Ceci n'est pas une ouverture na orkiestrę (2007), PHYLAKTERION na 16 głosów i instrumenty perkusyjne (2011), Sostenuto na orkiestrę (2012) – zamówienie Filharmonii Narodowej dla uczczenia 100. rocznicy urodzin Witolda Lutosławskiego.

Adrian Thomas — (ur. 1947), angielski muzykolog i kompozytor. Studiował w Nottingam, Cardiff oraz Krakowie, m. in. u Bogusława Schaeffera. Wieloletni, obecnie emerytowany profesor uniwersytetów w Belfaście i Cardiff, jest wybitnym znawcą nowej muzyki polskiej i autorem wielu prac na jej temat. Do najwyżej cenionych należą książki: Bacewicz: Chamber and Orchestral Music, Górecki (wydana po angielsku i po polsku), Polish Music since Szymanowski, w przygotowaniu jest monografia Koncertu wiolonczelowego Witolda Lutosławskiego.

Wiedzę o muzyce polskiej upowszechnia także jako wykładowca gościnny w Europie i USA, prelegent, dyrygent, autor audycji radiowych, komentarzy do nagrań i koncertów (m. in. Promsów 2013), inicjator poświęconych jej wydarzeń, jak wystawa The hidden composer Witold Lutoslawski and Polish Radio (Londyn, 1997) czy obejmujący cała Wielką Brytanię festiwal Polska!, zorganizowany w 1993 roku (kierował wówczas działem muzycznym BBC) i podkreślający przypadające wówczas okrągłe rocznice urodzin Lutosławskiego, Góreckiego i Pendereckiego. W swych pracach nie tylko przedstawia publiczności zachodniej twórczość kompozytorów polskich, ale także umieszcza ją w kontekście historii politycznej, zwłaszcza „czarnej dekady” powojennego socrealizmu. „Na początku mojej fascynacji muzyką polską był Lutosławski - jego muzykę usłyszałem po raz pierwszy w roku 1968.” – wspominał Adrian Thomas w rozmowie z Beatą Bolesławską. Już jako student dyrygował wspólnie z kolegą angielskim prawykonaniem Trois poèmes d’Henri Michaux.

Za zasługi dla muzyki polskiej Adrian Thomas został uhonorowany m. in. Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (1989), Orderem Zasługi dla Kultury Polskiej (1996) i Medalem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego za rok 2004, a 24 stycznia br. otrzymał Medal Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Mieczysław Tomaszewski (ur. 1921) — muzykolog, wydawca muzyczny, pedagog, twórca Studium Edytorstwa Muzycznego, kierownik Katedry Teorii i Interpretacji Dzieła Muzycznego w Akademii Muzycznej w Krakowie. W latach 1952-1988 działał w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, od 1964 roku jako dyrektor naczelny. W latach 1976-81 prowadził Spotkania Muzyczne w Baranowie. Jest autorem licznych i bardzo wysoko cenionych prac z dziedziny chopinologii oraz historii pieśni romantycznej, wydawcą utworów Witolda Lutosławskiego, napisał kilka tekstów poświęconych jego muzyce.

W 1952 r., po rozpoczęciu pracy w PWM, Mieczysław Tomaszewski powołał do życia Radę Programową, której przewodniczył Witold Lutosławski. Relacje między kompozytorem a wydawcą wykraczały poza krąg spraw związanych z muzyką, wydawnictwem i troską o dobro muzyki polskiej, która wymagała w tym okresie zdecydowanego, choć wymagającego zarazem umiejętności dyplomatycznych, sprzeciwiania się naciskom „z góry”.

„To były przecież dziwne i trudne czasy” – opowiadał Tomaszewski Grzegorzowi Michalskiemu. „Trzeba było przygotować każde posiedzenie, ponieważ brali w nich udział także przedstawiciele ministerstwa i partii. By plan wydawniczy PWM mógł zostać uchwalony po naszej myśli, trzeba było wielu wcześniejszych ustaleń i »umówień« bez ich obecności. W tych sytuacjach nasze kontakty miały szansę się zacieśnić. (…) Trudno mi nazwać inaczej niż jako przyjacielskie kilka gestów, które Witold Lutosławski wobec mnie wykonał. Myślę na przykład o pieśni, którą mi dedykował. Słowa znalazł u Iłłakowiczówny i chyba musiał się wewnętrznie uśmiać, gdy je przekomponowywał. Wiersz miał, jak na jubileuszową okoliczność, tytuł nieco dziwny, może nawet szokujący: Nie dla Ciebie. I w całym dalszym tekście nic, tylko refrenicznie powtarzane: »Nie dla ciebie, dla mnie, nie dla ciebie, dla mnie«… to i tamto. Lecz na koniec pojawia się zwrotka, której nie sposób mi zacytować, ta przynosząca puentę: bo właśnie to najważniejsze było dla »ciebie«”.

Pieśń miała prawykonanie w Krakowie na koncercie pieśni, napisanych przez różnych kompozytorów dla uczczenia sześćdziesiątych urodzin Mieczysława Tomaszewskiego. Odbył się on 9 grudnia 1981 r. w ramach poświęconej Jubilatowi sesji naukowej. Pieśń Nie dla Ciebie nazwali biografowie Lutosławskiego (Danuta Gwizdalanka i Krzysztof Meyer) „maleńkim arcydziełem”.

24 stycznia 2013 roku Mieczysław Tomaszewski został odznaczony medalem stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego.

Jest absolwentką Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach oraz Studium Pedagogicznego przy tejże uczelni. Od 1992 roku do chwili obecnej jest pracownikiem Muzeum Przyrody w Drozdowie (kustosz, dział oświatowy). Wykonuje m. in. zadania związane z edukacją, organizacją imprez kulturalnych i wydawnictwami muzealnymi. Należą do nich: współautorstwo i realizacja wystaw czasowych, oprowadzanie zwiedzających, prowadzenie lekcji muzealnych, organizacja konkursów przyrodniczych, publikacje artykułów, redakcja wydawnicza książek, prowadzenie biblioteki muzealnej, koordynacja i zarządzanie projektami, dotowanymi m. in. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Początki jej zainteresowania Witoldem Lutosławskim i jego rodziną związane są z rozpoczęciem pracy w Drozdowie. „Wtedy przyswojenie wiedzy o rodzinie Lutosławskich i jej przekazywanie gościom Muzeum stało się moim obowiązkiem – na szczęście miłym obowiązkiem – podkreśla Barbara Turowska. Przy okazji zastanowiłam się nad liczbą tych osób – okazało się, że w ciągu 20 lat było ich przynajmniej 40 tysięcy, trochę się zdziwiłam…”.

Jej najważniejsze działania to: organizacja konferencji popularnonaukowych (III Konferencja poświęcona Wincentemu Lutosławskiemu, Drozdowo 2006; „Przedstawicielki elit prowincjonalnych w pierwszej połowie XX wieku”, 2009; „Sofía Casanova Lutosławska – hiszpańska pisarka i Polka z wyboru”, 2011; „Portret rodzinny Witolda Lutosławskiego”, 2013), organizacja cyklu koncertów „Młodzi artyści grają Lutosławskiego”, przygotowanie wystawy „Życie i twórczość Witolda Lutosławskiego”, 2008, wydanie książek: „Pamiętniki” Wacławy Lignowskiej, „Więcej niż miłość” Sofíi Casanova Lutosławskiej, „Sofía Casanova Lutosławska – hiszpańska pisarka i Polka z wyboru”.

Barbara Turowska przyznaje: „Nie potrafię myśleć o Witoldzie Lutosławskim w oderwaniu od jego przodków, od rodu Lutosławskich. Ten człowiek jest dla mnie jednym z całego szeregu ludzi, którzy twórczą myślą i wytrwałą pracą kształtowali swe dzieła, obdarowując nimi nie tylko jednostki, ale całe społeczeństwo. Kiedy rozmyślam o Witoldzie, najsławniejszym z rodu, automatycznie ustawia się za nim cała kolejka osobowości, które miały niewątpliwy wpływ na artystę. Ci mniej znani, a jednak tak wyjątkowo interesujący ludzie – to dziadek Franciszek, filozof Wincenty ze swoją żoną Sofíą, nominowaną przez Hiszpanów do Nagrody Nobla, ks. Kazimierz – twórca Krzyża Harcerskiego, Józef – ojciec kompozytora, razem z bratem Marianem rozstrzelany przez bolszewików za działalność patriotyczną.....”

30 sierpnia 2013 r. w Drozdowie Barbara Turowska została uhonorowana Medalem Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

kt

Pierre-André Valade był współtwórcą i przez szesnaście lat dyrektorem muzycznym paryskiego Ensemble Court-circuit. W 2008 r. opuścił to stanowisko, podejmując obowiązki pierwszego dyrygenta Athelas Sinfonietta w Kopenhadze. Szczególnie wysoko ceniony za wykonania utworów XX i XXI wieku, stale współpracuje z czołowymi festiwalami i orkiestrami Europy, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii, Nowej Zelandii i Japonii.

Jego repertuar obejmuje dzieła od Berlioza, Wagnera, Verdiego, Mahlera, Ravela, Debussy'ego, Saint-Saënsa i Strawińskiego po Beria, Bouleza, Cartera, Lachenmanna, Stockhausena oraz kompozytorów młodszych generacji, wśród nich zaś francuskich spektralistów: Hugues’a Dufourta, Gérarda Griseya, Philippe’a Hurela, Philippe’a Leroux i Tristana Muraila.

Pierre-André Valade jest stałym dyrygentem gościnnym Orkiestry Tonhalle w Zurychu, pracował także z takimi zespołami, jak BBC Symphony Orchestra, BBC Scottish Symphony Orchestra, BBC National Orchestra of Wales, Philharmonia Orchestra, Göteborgs Symfoniker, Orchestre de Paris, Orkiestra Symfoniczna Radia w Saarbrücken, Montreal Symphony, Northern Sinfonia, Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie, Ensemble Intercontemporain, London Sinfonietta, Birmingham Contemporary Music Group, Ensemble Modern i Ensemble musikFabrik. W 2001 r. zadebiutował na londyńskim festiwalu BBC Proms, występował także na festiwalach w Aldeburgh, Bath, Perth i Sydney, Holland Festival, Strasbourg Musica, IRCAM Agora czy Présences w Paryżu.

Artysta wystąpił podczas festiwalu Witolda Lutosławskiego w 2012 i 2013 roku dyrygując Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach.

Michael Vyner (1943-1989) – angielski menedżer, od 1972 roku do końca życia był dyrektorem muzycznym zespołu London Sinfonietta.

Na pytanie Zofii Owińskiej: Czy to była przyjaźń? – Witold Lutosławski odpowiedział: „Trudno powiedzieć, czy przyjaźń. Był szefem artystycznym London Sinfoniety, odpowiedzialnym za programy, zarazem wielkim entuzjastą i miłośnikiem muzyki współczesnej, która była przedmiotem jego dużych zainteresowań i starań. I to właśnie ta orkiestra jako pierwsza urządziła koncert moich utworów w Londynie, a potem mnie zapraszała, abym nimi dyrygował. W przyszłym roku będą nawet robili mały festiwal mojej twórczości” (rozmowa toczyła się w r. 1992).

Michaelowi Vynerowi i zespołowi London Sinfonietta zadedykował Witold Lutosławski swój Łańcuch I. Kompozytor sam dyrygował prawykonaniem utworu w Londynie 4 października 1983 r. Sam również poprowadził ten utwór na koncercie w Covent Garden, poświęconym pamięci Michaela Vynera (1989).

Helena Warpechowska – śpiewaczka, sopran, koleżanka Witolda Lutosławskiego ze studiów w Konserwatorium Warszawskim. Szczególnie pamiętnym wydarzeniem z tego okresu był wyjazd do Rygi, który kompozytor wspominał tak: „Grupka studentów Konserwatorium Warszawskiego, do której należeli Witold Małcużyński, Stanisław Jarzębski, Helena Warpechowska i ja, udała się w podróż na Łotwę, gdzie wystąpiła z koncertem w Konserwatorium w Rydze. Był to koncert wymienny i studenci łotewscy przyjechali potem do Warszawy. Tak się złożyło, że w dniu, kiedy nasza grupka przyjechała do Rygi w tamtejszym teatrze operowym odbywał się koncert kompozytorski Karola Szymanowskiego. Na ten koncert nie mogliśmy pójść, ponieważ musieliśmy po długiej i uciążliwej podróży ćwiczyć program koncertowy przed naszym występem. Niemniej byliśmy zaproszeni na przyjęcie do konsula polskiego w Rydze wydane na cześć Karola Szymanowskiego."

Koncert warszawskich studentów odbył się 4 maja 1935 r. z okazji polskiego święta narodowego. Jak wspominała po latach Helena Warpechowska-Wilczak w rozmowie z Danutą Gwizdalanką i Krzysztofem Meyerem, studenci "nie tylko się wówczas zaprzyjaźnili, ale i stworzyli nieformalną reprezentację uczelni, przyjmując miano Grupy Najmłodszych. »Najmłodszym« zdarzało się występować w klubie Poezja i sztuka, a kiedyś dali koncert w szpitalu przy ul. Wolskiej. Dla chorych śpiewała wówczas Helena Warpechowska, a na fortepianie grali Lutosławski i Małcużyński."

W listopadzie 1938 r. Helena Warpechowska wykonała partię solową w Lacrimosie Witolda Lutosławskiego na koncercie dyplomowym z orkiestrą Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Tadeusza Wilczaka. Artystka śpiewała też na antenie Polskiego Radia piosenki Lutosławskiego dla dzieci.

Tadeusz Wielecki (ur. 1954 r. w Warszawie) kompozytor, kontrabasista, animator kultury, od 1999 roku Dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.

Ukończył Akademię Muzyczną w Warszawie, gdzie studiował grę na kontrabasie u Alfreda Wieczorka i Andrzeja Mysińskiego, a także kompozycję u Włodzimierza Kotońskiego. Dalszą edukację kontynuował poza Polską dzięki stypendium, które ufundował Witold Lutosławski. Kompozytor otrzymał bowiem w 1985 roku Grawemeyer Award za III Symfonię, nagrodę przyznaną przez The University of Louisville School of Music i przeznaczył ją właśnie na stypendia dla młodych. Tadeusz Wielecki wyjechał więc w 1986 r. do Berlina Zachodniego, gdzie doskonalił swój warsztat u Isanga Yuna, następnym etapem były studia u Klausa Hubera we Fryburgu Bryzgowijskim.

Jako kontrabasista dał się poznać w wielu krajach Europy, Azji i Stanach Zjednoczonych występując we współczesnym repertuarze, również we własnych kompozycjach. Tak było np. w roku 2012. W Sali Auditorio Nacional w Madrycie odbyło się prawykonanie nowego utworu Tadeusza Wieleckiego Przędzie się nić... IV na kontrabas i zespół z udziałem kompozytora jako solisty. Zespołem Plular dyrygował Zsolt Nagy.

Aby uzyskać nowe brzmienie instrumentów Wielecki proponuje między innymi modyfikację tradycyjnej techniki gry na instrumentach smyczkowych. W Koncercie à rebours na skrzypce i orkiestrę z 1998 r. rozwija swoistą metodę gry polegającą na ślizganiu się palców po strunach, a nie tradycyjnym stawianiu palców na gryfie. W 1999 r. na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu ten właśnie Koncert à rebours na skrzypce i orkiestrę znalazł się w grupie utworów rekomendowanych. Przez wiele lat Tadeusz Wielecki zajmował się edukacją prowadząc w Polskim Radiu cykle autorskich audycji dla dzieci i młodzieży przybliżające młodym słuchaczom język muzyki współczesnej. Były to: Przeboje muzyki współczesnej, Dźwiękowdzięki czy Coś z niczego. Współpracował również z poznańskim Ośrodkiem Sztuki dla Dziecka.

W 1992 r. przewodniczył Komitetowi Artystycznemu Światowych Dni Muzyki Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM) w Warszawie. W 2004 r. został zaproszony jako wykładowca na Międzynarodowe Wakacyjne Kursy Nowej Muzyki w Darmstadt. Rok później na Uniwersytecie Stanowym Florydy (Tallahassee) prowadził wykłady, prezentował także swoje kompozycje pisane na kontrabas demonstrując własną technikę gry na tym instrumencie. Komponował na zamówienie wspomnianych kursów w Darmstadt, także festiwalu Warszawska Jesień, Polskiego Radia, Filharmonii Poznańskiej, Klangforum Wien czy Hiroshima Symphony Association. Od 1999 r. jest Dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. W tej działalności, podkreśla Tadeusz Wielecki, „ważna jest ciągłość historyczna, przeszłość wszystko to, co kształtowało kolejne pokolenia kompozytorów. Nie chodzi tylko o prezentację muzyki, ale o klasę ludzi, którzy wpływali na kształt Festiwalu i tu na pewno dużo zawdzięczamy Witoldowi Lutosławskiemu”.

Zarówno w Polsce jak i w Europie Tadeusza Wieleckiego jest ceniony jednak przede wszystkim za swoją twórczość (jest laureatem dorocznej Nagrody Muzyki). Jego kompozycje regularnie prezentowane są na najbardziej prestiżowych festiwalach. W 2009 r. w Hiroszimie miało miejsce światowe prawykonanie jego Koncertu fortepianowego, skomponowanego na zamówienie Hiroshima Symphony Association. Wydarzenie to transmitowały: publiczna japońska telewizja i radio. To kompozytor, którego postawę charakteryzuje z jednej strony intelektualne podejście do procesu tworzenia, z drugiej zaś wyrazistość emocjonalna. Kiedy podczas X Forum Witolda Lutosławskiego, które odbywało się w 2004 r. w Filharmonii Narodowej prezentował swoją Balladę dziadowską (utwór skomponowany w 1994 r. na zamówienie Warszawskiej Jesieni dedykowany zespołowi Cikada z Oslo) Wielecki pisał: „Wszyscy po trosze jesteśmy niedoskonali, mizerni, ale śpiewamy jak potrafimy; mnie to wzrusza i staram się to wielbić”. Ważną kategorią teoretyczną, ale również istotnym elementem techniki kompozytorskiej jest dla Wieleckiego „gest muzyczny”: „w metodzie komponowania posługującej się gestami widzę możliwość muzyki, która gra wyrazami, różnorodną energią”.

Ważniejsze kompozycje od 1995 roku: Studium gestu na klarnet, fortepian i wiolonczelę (1995), Id na orkiestrę (1996), Studium gestu II na fortepian (1997), Koncert à rebours na skrzypce i orkiestrę (1998), Studium gestu III na klarnet, puzon, fortepian, wiolonczelę i kontrabas (2000), Thesis na flet solo (2000), Credo, quia absurdum na taśmę i tancerkę (2001), Tafle na orkiestrę symfoniczną (2002), Czas kamieni na kontrabas amplifikowany i orkiestrę kameralną (2002), Kwartet smyczkowy (2004), Szmer półtonów na kontrabas i zespół (2004), Ławice na orkiestrę symfoniczną (2005), Rycerze okrągłego stołu – opera dokumentalna na sopran, tubę, zespół instrumentalny i media elektroniczne (2006), Konieczność i przypadek na kwartet smyczkowy i media elektroniczne (2006), Dolina Suchej Wody na orkiestrę kameralną (2007), Drżenie strun na klawesyn (2008), Koncert fortepianowy (2008-9), Na początku było… na slamera, sampler i zespół kameralny (2009), Ćwierćtony i półcienie na kontrabas, 2 perkusje i trąbkę ad libitum (2009), Koła zębate, sprężynki i tryby na skrzypce i gitarę (2010), Przędzie się nić… IV na kontrabas i zespół kameralny (2012), Model subiektywny. Forma dramatyzowana na altówkę, tubę, taśmę i nieformalna grupę wykonawców(2012), Punkty słyszenia na zespół kameralny (2012).

Posłuchaj wypowiedzi Tadeusza Wieleckiego

Tadeusz Wilczak (1908-1956) – dyrygent, po ukończeniu studiów w Konserwatorium Warszawskim u Waleriana Bierdiajewa w r. 1936 został jego asystentem. Przed wojną dyrygował m. in. w warszawskich teatrach, w czasie okupacji prowadził koncerty, organizowane przez Radę Główną Opiekuńczą. W latach powojennych był dyrygentem Filharmonii Krakowskiej, Warszawskiej, Orkiestry Symfonicznej w Bydgoszczy, Filharmonii Łódzkiej i Opery Warszawskiej. Od r. 1950 prowadził klasę dyrygentury w PWSM w Warszawie.

W listopadzie 1938 roku Tadeusz Wilczak dyrygował koncertem Filharmonii Warszawskiej, na którym odbyło się prawykonanie Lacrimosy Witolda Lutosławskiego – jednego z dwóch fragmentów Requiem, które skomponował jako pracę dyplomową na zakończenie studiów kompozycji w klasie Witolda Maliszewskiego w Konserwatorium Warszawskim. Partię solową wykonała Helena Warpechowska.

Antoni Wit – dyrygent, ur. 1944 w Krakowie, kierował Orkiestrą Filharmonii Pomorskiej, Orkiestrą i Chórem Polskiego Radia, przez 17 lat stał na czele Wielkiej, później Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, od 2002 r. piastuje stanowisko Dyrektora Naczelnego i Artystycznego Filharmonii Narodowej. Podczas całej kariery dał się poznać jako pełen pasji propagator muzyki polskiej, zwłaszcza XX wieku, którą wykonuje w wielu krajach świata.

Dzieła Witolda Lutosławskiego należą do jego stałego repertuaru. Wraz z kompozytorem prowadził Trzy poematy Henri Michaux w ramach koncertu monograficznego Lutosławskiego w Filharmonii Berlińskiej. 23 maja 1993 r. Antoni Wit dyrygował w Studiu S-1 pierwszym polskim wykonaniem IV Symfonii Lutosławskiego. W nagraniach, zwłaszcza dla firmy Naxos, uhonorowanych licznymi nagrodami, utrwalił m.in. komplety dzieł z orkiestrą Karola Szymanowskiego, Witolda Lutosławskiego i Krzysztofa Pendereckiego.

„Seria płyt z kompletem utworów orkiestrowych Witolda Lutosławskiego dyrygowanych przez Antoniego Wita daje interpretacje i dokładniejsze, i bardziej porywające niż te, które utrwalił sam kompozytor” – podkreślają walory tego wykonania Danuta Gwizdalanka i Krzysztof Meyer.

W styczniu 2014 uroczystym koncertem w Filharmonii Narodowej z udziałem Anne-Sophie Mutter Antoni Wit zainauguruje Rok Witolda Lutosławskiego w Polsce.

Krystyna Witkowska (1937-2018), geofizyk (ukończyła Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie), krewna Witolda Lutosławskiego (jej dziadek, Marian, był starszym bratem Józefa, ojca kompozytora, i zginął wraz z nim z rąk bolszewików). Pasjonuje się historią rodziny, zebrała i w części opublikowała dokumentację dziejów ich rodu, jest współautorką książki Lutosławscy w kulturze polskiej. Działała w Towarzystwie Przyjaciół Muzeum Przyrody w Drozdowie, rodzinnym majątku Lutosławskich, współorganizowała Ogólnopolski Konkurs Wykonawczy Utworów Witolda Lutosławskiego dla dzieci i młodzieży, jest członkiem Polskiego Towarzystwa Genealogicznego. Przygotowała do wydania korespondencję filozofa Wincentego Lutosławskiego, w książce Mówią kamienie opublikowała inskrypcje nagrobne z Cmentarza Powązkowskiego.

W obszernej rozmowie z Grzegorzem Michalskim (Lutosławski w pamięci) Krystyna Witkowska opowiedziała o historii rodziny, ujawniając mniej znane strony z życia Lutosławskiego i jego bliskich.

Lutosławski zawsze bardzo interesował się polityką, jednocześnie jednak unikał jakiegokolwiek współdziałania z władzą komunistyczną. Natomiast, jak wspomina Krystyna Witkowska, „w momencie, kiedy zaczęła działać Solidarność, wsiadł na swojego konia. To było coś niesamowitego, jaka nastąpiła zmiana w sposobie jego mówienia, reagowania. Przyjemnie było słuchać go jakby na nowo. Stał się zupełnie innym człowiekiem. Tym żył. Zachwycał się na przykład kontaktami z Adamem Michnikiem, Zbigniewem Bujakiem. Wtedy żył pełnią życia i nie było przypadkiem, że stał na warcie przy trumnie księdza Popiełuszki. Po prostu był w tym ruchu.”

Krystyna Witkowska przypomina o wrażliwości kompozytor a na potrzeby innych: „Był do przesady skromny. Zresztą oni oboje… Natomiast korzystał z pieniędzy, które zarobił. Przeznaczał je na szczytne cele, o czym nigdy nie mówił albo przynajmniej bardzo rzadko.”

…i zachwyca się harmonią małżeńską Lutosławskich: „Oni byli absolutnie nierozłączni, po prostu jedno bez drugiego nie mogło funkcjonować. Nie było wątpliwości, że Witek jest cały czas zakochany w Danusi, a Danusia w Witku. To było coś, co mi się szalenie podobało.”

24 stycznia 2013 r. podczas uroczystości rocznicowych na Zamku Królewskim w Warszawie Krystyna Witkowska została uhonorowana Medalem Stulecia Urodzin Witolda Lutosławskiego.

Pianista, ur. 5 grudnia 1956 r. w Zabrzu, uczeń Andrzeja Jasińskiego od początku nauki aż do dyplomu Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach (1976). W 1975 r. w błyskotliwym stylu został zwycięzcą IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Od tej chwili datuje się jego międzynarodowa kariera, która potwierdziła jego przynależność do światowej elity pianistycznej. Zimerman występuje z czołowymi orkiestrami, nagrywał pod batutą Herberta von Karajana, Leonarda Bernsteina, Seiji Ozawy, Pierre'a Bouleza, Kiryła Kondraszyna, Simona Rattle'a. Niezadowolony ze sposobu traktowania przez dyrygentów partii orkiestrowych w koncertach Chopina, zaproponował ich własną wizję, powołując do życia Polską Orkiestrę Festiwalową. W 1999 r., z okazji 150 rocznicy śmierci Chopina, odbył z zespołem historyczne tournée po Europie i Stanach Zjednoczonych, dokonując również rejestracji obu koncertów dla Deutsche Gramophon.

Wielką troską Zimermana jest także ukazywanie światowej publiczności najwartościowszych dzieł muzyki polskiej - specjalny projekt poświęcił Grażynie Bacewicz, jest też gorącym propagatorem muzyki Witolda Lutosławskiego. "Na moje dyskretne zapytanie, czy nie zechciałby skomponować koncertu fortepianowego, twórca odpowiedział: Napiszę, napiszę na pewno, bo już od wielu lat noszę w sobie rozmaite pomysły" – relacjonuje Zimerman w rozmowie z Tadeuszem Kaczyńskim. Kompozytor od dawna nosił się z myślą napisania Koncertu fortepianowego, najpierw z myślą o sobie jako wykonawcy, później – dla Witolda Małcużyńskiego. "Nie taję, że nader silną inspiracją był fakt, że Krystian Zimerman był tym utworem ogromnie zainteresowany i w różny sposób dawał mi tego dowody – opowiadał Lutosławski Elżbiecie Markowskiej. Stanowiło to wielką zachętę i trafiło na szczęśliwy moment, kiedy mój język muzyczny był już dostatecznie kompletny, bym takiemu zadaniu mógł podołać."

Koncert fortepianowy powstał na zamówienie Festiwalu w Salzburgu i jest dedykowany Krystianowi Zimermanowi. Jego prawykonanie odbyło się 19 sierpnia 1988 roku w Salzburgu, solistą był Krystian Zimerman, Orkiestrą Symfoniczną Radia Austriackiego dyrygował kompozytor. Od tego czasu pianista wielokrotnie wykonywał utwór, który należy do szczególnie ważnych w jego repertuarze. Zimerman przywiązuje wielką wagę do Roku Lutosławskiego i planuje udział w wykonaniach Koncertu Lutosławskiego m.in. w Paryżu, Londynie i Berlinie.

Slavko Zlatić (1910-1993) – chorwacki kompozytor, dyrygent, etnomuzykolog, pedagog, krytyk i pisarz muzyczny, autor wielu cykli audycji radiowych, poświęconych m. in. muzyce narodów Jugosławii. Kierował chórami w Rijece i Zagrzebiu, przede wszystkim Chórem Radia w Zagrzebiu (później Radia i Telewizji Chorwackiej) – pierwszym profesjonalnym chórem w kraju. Przez całe życie wracał do rodzinnej Istrii, zafascynowany jej muzyką ludową i instrumentami. Silną inspiracją była dla niego skala istryjska, którą wykorzystywał w swoich kompozycjach, w większości chóralnych. Zlatić pełnił wiele zaszczytnych funkcji, był m. in. prezesem Związku Kompozytorów Jugosłowiańskich i członkiem Rady Muzycznej przy UNESCO.

Na zamówienie Slavko Zlatića Witold Lutosławski skomponował dla jego chóru Trzy poematy Henri Michaux. Ponieważ partie chóru i orkiestry nie są synchroniczne i „w wielu miejscach różne rodzaje rytmiki występują równocześnie, koniecznym stało się wprowadzenie dwóch dyrygentów przy wykonywaniu tego utworu” – podkreśla kompozytor.

Prawykonanie Trzech poematów Henri Michaux odbyło się 9 maja 1963 roku na Biennale Muzycznym w Zagrzebiu z udziałem Orkiestry i Chóru Radia w Zagrzebiu. Chórem dyrygował Slavko Zlatić, a orkiestrą Witold Lutosławski. Wydarzenie to zapoczątkowało działalność Lutosławskiego jako dyrygenta wykonań własnych utworów.

Pinchas Zukerman (ur. 1948) izraelski skrzypek, jedna z najwybitniejszych osobowości wiolinistyki naszych czasów. Nowojorski debiut w r. 1963 zapoczątkował jego karierę o wyjątkowym rozmachu. Zukerman występuje też jako altowiolista i dyrygent oraz prowadzi działalność pedagogiczną. W latach 1980-87 był dyrektorem muzycznym Saint Paul Chamber Orchestra, obecnie kieruje National Arts Centre Orchestra w Ottawie.

W 1984 roku na życzenie Orkiestry Kameralnej St. Paul Witold Lutosławski skomponował Partitę na skrzypce i fortepian dla Pinchasa Zukermana i stale współpracującego z nim pianisty Marca Neikruga. Obaj artyści wykonali ja po raz pierwszy 18 stycznia 1985 roku.

W komentarzu w programie Warszawskiej Jesieni Lutosławski napisał m. in.: „Utwór składa się z pięciu części, z których głównymi są pierwsza, trzecia i piąta. Części druga i czwarta to jedynie krótkie interludia, grane ad libitum. (…) Trzy główne części nawiązują, przynajmniej pod względem rytmu, do osiemnastowiecznej tradycji muzyki instrumentalnej. (…) Pod względem harmoniki i melodyki Partita należy do tej samej grupy ostatnich moich kompozycji, co III Symfonia i Łańcuch I.”

Mario di Bonaventura (ur. 1924) amerykański dyrygent i pedagog, propagator muzyki współczesnej. Studiował kompozycję u Nadii Boulanger i dyrygenturę u Igora Markévitcha. prowadził Lauderdale Symphony Orchestra i Julliard Contemporary Music Ensemble. W latach 1962-1974 działał w Dartmouth College w stanie New Hampshire, gdzie kierował również letnim festiwalem muzyki współczesnej — Congregation of the Arts (1963-1970), na który zapraszał wybitnych kompozytorów, często prowadząc premiery ich utworów. W 1966 r. gościem festiwalu był Witold Lutosławski.

„Mario di Bonaventura jest jednym z moich naprawdę bardzo serdecznych przyjaciół – wyznał kompozytor Zofii Owińskiej. — Zawsze interesował się moimi utworami. Był kierownikiem bardzo dobrego festiwalu w New Hampshire. Kiedyś mnie zaprosił, żebym przed dwa tygodnie był composer in residence. Wykonano tam szereg moich utworów, dyrygowałem nimi ja sam lub di Bonaventura, jego główny dyrygent festiwalu. Tak się zawiązała nasza przyjaźń. Preludia i fugę napisałem na jego prośbę, pierwotnie dla tego właśnie festiwalu, który w międzyczasie przestał istnieć.” Prawykonanie tego utworu odbyło się 12 października 1972 r. w Weiz pod Grazem w ramach festiwalu Styryjska Jesień, Orkiestrę Kameralną Radia i Telewizji w Zagrzebiu poprowadził Mario di Bonaventura.

Ważne miejsce w repertuarze dyrygenta zajmuje III Symfonia Lutosławskiego. Dyrygował m. in. jej pierwszym wykonaniem w Polsce 30 września 1984 r. na koncercie zamykającym Warszawską Jesień.